Ermelo - Marskamp
Op de heide bij Ermelo ligt een uniek relict: een Romeins legerkamp, op 35 kilometer ten noorden van de Rijn. De datering moet liggen tussen 150 en 200. De omvang bedraagt ca. 9 ha, wat plaats kon bieden aan 6000-8000 manschappen. Het kamp ligt op een bijzonder strategische plaats, op de overgang van de stuwwal naar nat, lager liggend gebied. Uit de resten blijkt dat het leger hier maar één of hooguit twee dagen verbleef. Grote vraag is wat zo’n grote troepenmacht hier te zoeken had. Saillant detail: het Romeinse kamp ligt amper 2 kilometer van de hedendaagse legerplaats Ermelo.
Monument op de omwalling van het marskamp. (RomeinenNU)
Marsbepakking van een soldaat. (RomeinenNU).
Hoogstwaarschijnlijk hebben we hier te maken met een marskamp, een tijdelijke versterking in vijandelijk gebied, aangelegd tijdens een militaire expeditie. Legionairs moesten in volledige uitrusting zo’n 15-25 kilometer (één dagmars) marcheren met hun persoonlijke bezittingen in een soort knapzak. Daarnaast ging er een ‘tros’ mee, een stoet muilezels met overig materiaal. Bij aankomst bouwden de soldaten het kamp op, groeven een gracht, legden een palissade aan, maakten eten klaar en sliepen met z’n achten in meegenomen leren tenten. De dag erna braken ze het kamp weer helemaal af en gingen op pad naar een volgende tijdelijke locatie.
Mogelijk maakte het kamp deel uit van een expeditie tegen de hier wonende Chamaven, die zich naar de Romeinen toe onvriendelijk gingen gedragen. Of een campagne tegen opdringerige Chauken rond 172-174, nog voor de tijd dat dit Germaanse volk via zee de kusten van België onveilig maakte. Dat het de Romeinen menens was, blijkt uit de omvang van de strijdmacht die noordwaarts werd gezonden: ongeveer een derde van de totale troepenmacht van de Neder-Germaanse limes. Ermelo was lange tijd het enige bekende marskamp van Nederland, maar onlangs zijn er vier andere ontdekt.
Vanuit de lucht is mooi de trapezium-achtige vorm van het kamp te zien (Google Earth).
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Hulst, R. en J. Vredenberg, 2007. Het Romeins marskamp bij Ermelo. Utrecht.
- Heijden, P. van der, 2016. Grens van het Romeinse Rijk. De Limes in Gelderland. Utrecht.
- Goeree, J. et al, 2023. ‘Nieuwe Romeinse kampen op de Veluwe: een zoektocht met remote sensing-technieken.’ In: Archeologie in Nederland 7-4, 18-27.
- Driessen, M. & W. Verschoof-van der Vaart, 2024. ‘Het ‘nieuwe’ Romeins kamp van Ermelo-Indianenbos. Een marskamp ten noorden van de limes.’ In: Archeologie in Nederland 8-1, 22-29.
Video
Meer Regio Veluwe
-
Velp - Goudschat
Velp - Goudschat
Velp heeft internationale bekendheid gekregen door twee goudschatten uit de laat-Romeinse tijd: de een uit 1715, de ander uit 1851.
-
Heveadorp - Bronsschat
Heveadorp - Bronsschat
Ter hoogte van het Drielse veer in de Rijn is in 1895 een bronsschat opgebaggerd, bestaande uit meer dan 200 bronzen voorwerpen, waaronder karaffen, schalen, een weegschaal en veel (deels verzilverde) beslagstukken van paardentuig.
-
Arnhem - Klingelbeekselaan
Arnhem - Klingelbeekselaan
Ten noorden van de Rijn stonden in de Romeinse tijd minimaal twee Germaanse boerderijen. Delen van de huisplattegronden konden in 2012 worden opgegraven.
-
Apeldoornse Enk
Apeldoornse Enk
Bij opgravingen op de Apeldoornse Enk konden archeologen een nederzetting aansnijden uit eind 1e en 2e eeuw. De nederzetting was typisch Germaans, maar dan met een aantal bijzonderheden.
-
Velp - Elsweiden
Velp - Elsweiden
In 2008 vonden archeologen de resten van een enorme boerderij ter hoogte van de wijk Elsweiden. De boerderij had een afmeting van ca. 10 bij minimaal 30 meter.
-
Velp - Beltjeshof
Velp - Beltjeshof
Opgravingen in de wijk Beltjeshof, hebben gebouwplattegronden opgeleverd uit de 3e t/m de 5e eeuw. Archeologen konden drie fasen onderscheiden, waarbij de bouwstijl, de hoeveelheid en oriëntatie van de boerderijen veranderden.
-
Velp- De Durk
Velp- De Durk
In de collectie van het voormalige gemeentemuseum van Arnhem liggen een paar markante Romeinse voorwerpen, die ooit deel uitmaakten van een raadselachtige schenking.
-
Heerde
Heerde
Het totale aanbod van de Romeinse vindplaatsen in Gelderland wordt momenteel uitgewerkt. De informatie over deze Romeinse vindplaats wordt in de komende periode toegevoegd.
-
Ede - Veldhuizen
Ede - Veldhuizen
Voorafgaand aan de aanleg van de wijk Veldhuizen is een forse Germaans-Frankische nederzetting blootgelegd. De nederzetting omvat in totaal ruim 80 woonhuizen uit bijna vier eeuwen.
-
Ede - Op den Berg
Ede - Op den Berg
De vindplaats Ede-Op den Berg (ook wel Ede-Bunschoten) ligt op een 30 meter hoge heuvel. Dat moet de toenmalige bewoners enige hoofdbrekens hebben bezorgd.
-
Bennekom
Bennekom
In de winter van 1970-1971 is in Bennekom een groot deel van een Germaanse nederzetting opgegraven. Hoewel het een noodopgraving was, hadden archeologen 23 weken de tijd om op te graven.
-
Bennekom - Hoekelum
Bennekom - Hoekelum
Ter hoogte van het Streekziekenhuis (tegenwoordig Opella) hebben archeologen in 2006 een nederzetting uit de bronstijd/ijzertijd blootgelegd (ca. 1500-500 v. Chr.).
-
Wageningen
Wageningen
In 1927 werd tijdens zandwinning op de hoek van de Diedenweg en Geertjesweg, destijds nog een eind buiten Wageningen, melding gemaakt van grafvondsten.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Waalkade 1 8112
6511 XR Nijmegen
