Velp- De Durk
In de collectie van het voormalige gemeentemuseum van Arnhem liggen een paar markante Romeinse voorwerpen, die ooit deel uitmaakten van een raadselachtige schenking. Tot de vondsten behoren onder andere een zilveren lepel, een geëmailleerde mantelspeld, een bronzen steel in de vorm van een ramskop, een saterkopje dat deel uitmaakte van een hengsel en een amulet in de vorm van een fallus. Dit soort amuletten moest de drager beschermen tegen kwade geesten. Volgens een overzicht van Nederlandse oudheden zijn de voorwerpen gevonden bij de hofsteden Grote en Kleine Durk aan de IJssel en zou het leger van Lodewijk XIV ermee te maken hebben.
Fallushanger, waarschijnlijk gevonden bij de Durk. (Martijn Defilet)
De Kleine Durk en de waarschijnlijke vindplaats op een kaart met oude perceelnamen (Bron: Kerkland 1938, 104).
Als we ook andere bronnen betrekken, kunnen we iets meer vertellen over de herkomst van de vondsten. De museumcatalogus uit 1881 meldt als schenker de heer C. C. Avelingh, raadslid te Velp. Dat moet Coenradus Cornelis Avelingh zijn, een welgestelde steenfabrikant, geboren 1821 te Velp. Een andere bron meldt dat Avelingh de voorwerpen heeft gevonden bij kleiwinning (tichelen) langs de IJssel. De museumcatalogus somt 16 voorwerpen op, ‘samen op een hellend plankje bevestigd.’ De samensteller van de catalogus herkende geen van de voorwerpen als Romeins en schreef ze toe aan het leger van Lodewijk IV. Daar begint de verwarring.
Pas toen archeoloog Pleyte een paar jaar later de collectie zelf onder ogen zag, kwam de Romeinse oorsprong van 6 van de 16 voorwerpen naar boven. Grappig is dat de fallushanger in de oorspronkelijke omschrijving nog werd beschreven als ‘gevleugelde salamander’. Het blijkt ook mogelijk om de vondstlocatie nauwkeuriger te bepalen, want waarschijnlijk vond het tichelen plaats op het perceel de Driemorgen. Overigens zijn later in deze omgeving nog meer vondsten gedaan, zoals een bronzen hengsel, een groen badolieflesje, een umbo (schildknop), een steelpan en een zogeheten drieknoppenfibula. In welke context deze voorwerpen in de bodem terecht zijn gekomen, is onbekend.
Een vergelijkbare zilveren lepel als ook gevonden bij de Durk. (Rijksmuseum van Oudheden)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Staats Evers, J., 1881. Catalogus van het Arnhemsch Museum van Oudheden. Arnhem.
- Pleyte, W., 1887. Nederlandsche Oudheden van de vroegste tijden tot op Karel den Groote. Gelderland. Leiden, pp. 37-39 en plaat VIII.
- Kerkkamp, H., 1938. Historie van Velp en Rozendaal. Arnhem.
Meer Regio Veluwe
-
Velp - Goudschat
Velp - Goudschat
Velp heeft internationale bekendheid gekregen door twee goudschatten uit de laat-Romeinse tijd: de een uit 1715, de ander uit 1851.
-
Heveadorp - Bronsschat
Heveadorp - Bronsschat
Ter hoogte van het Drielse veer in de Rijn is in 1895 een bronsschat opgebaggerd, bestaande uit meer dan 200 bronzen voorwerpen, waaronder karaffen, schalen, een weegschaal en veel (deels verzilverde) beslagstukken van paardentuig.
-
Ermelo - Marskamp
Ermelo - Marskamp
Op de heide bij Ermelo ligt een uniek relict: een Romeins legerkamp, op 35 kilometer ten noorden van de Rijn. De datering moet liggen tussen 150 en 200.
-
Arnhem - Klingelbeekselaan
Arnhem - Klingelbeekselaan
Ten noorden van de Rijn stonden in de Romeinse tijd minimaal twee Germaanse boerderijen. Delen van de huisplattegronden konden in 2012 worden opgegraven.
-
Apeldoornse Enk
Apeldoornse Enk
Bij opgravingen op de Apeldoornse Enk konden archeologen een nederzetting aansnijden uit eind 1e en 2e eeuw. De nederzetting was typisch Germaans, maar dan met een aantal bijzonderheden.
-
Velp - Elsweiden
Velp - Elsweiden
In 2008 vonden archeologen de resten van een enorme boerderij ter hoogte van de wijk Elsweiden. De boerderij had een afmeting van ca. 10 bij minimaal 30 meter.
-
Velp - Beltjeshof
Velp - Beltjeshof
Opgravingen in de wijk Beltjeshof, hebben gebouwplattegronden opgeleverd uit de 3e t/m de 5e eeuw. Archeologen konden drie fasen onderscheiden, waarbij de bouwstijl, de hoeveelheid en oriëntatie van de boerderijen veranderden.
-
Heerde
Heerde
Het totale aanbod van de Romeinse vindplaatsen in Gelderland wordt momenteel uitgewerkt. De informatie over deze Romeinse vindplaats wordt in de komende periode toegevoegd.
-
Ede - Veldhuizen
Ede - Veldhuizen
Voorafgaand aan de aanleg van de wijk Veldhuizen is een forse Germaans-Frankische nederzetting blootgelegd. De nederzetting omvat in totaal ruim 80 woonhuizen uit bijna vier eeuwen.
-
Ede - Op den Berg
Ede - Op den Berg
De vindplaats Ede-Op den Berg (ook wel Ede-Bunschoten) ligt op een 30 meter hoge heuvel. Dat moet de toenmalige bewoners enige hoofdbrekens hebben bezorgd.
-
Bennekom
Bennekom
In de winter van 1970-1971 is in Bennekom een groot deel van een Germaanse nederzetting opgegraven. Hoewel het een noodopgraving was, hadden archeologen 23 weken de tijd om op te graven.
-
Bennekom - Hoekelum
Bennekom - Hoekelum
Ter hoogte van het Streekziekenhuis (tegenwoordig Opella) hebben archeologen in 2006 een nederzetting uit de bronstijd/ijzertijd blootgelegd (ca. 1500-500 v. Chr.).
-
Wageningen
Wageningen
In 1927 werd tijdens zandwinning op de hoek van de Diedenweg en Geertjesweg, destijds nog een eind buiten Wageningen, melding gemaakt van grafvondsten.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Waalkade 1 8112
6511 XR Nijmegen
