Ede - Op den Berg
De vindplaats Ede-Op den Berg (ook wel Ede-Bunschoten) ligt op een 30 meter hoge heuvel. Dat moet de toenmalige bewoners enige hoofdbrekens hebben bezorgd, want er lagen geen beekjes in de buurt en het lag te hoog om met putten grondwater aan te boren. Desondanks moet er een goede reden zijn geweest om hier toch een nederzetting te stichten. Dat zou heel goed de strategische locatie kunnen zijn, want van hieruit had je een prachtig uitzicht op het zuiden – en dus ook op de Romeinse limes. De nederzetting dateert van einde 2e eeuw tot en met de 4e eeuw.
Ede-Op den Berg: een grote concentratie boerderijen en andere gebouwen uit de Romeinse tijd (Bron: Taayke e.a. 2012, 161).
Veldtekening van de hutkom met het metaaldepot (Bron: Taayke 2012, 180).
De nederzetting is opgegraven in 1984 en 1986. Archeologen konden 75 plattegronden van gebouwen en 50 hutkommen blootleggen – vooral dat laatste is uitzonderlijk veel. Ovenresten en slakken maken duidelijk dat hier aan metaalbewerking werd gedaan. Dat zal ongetwijfeld deels voor eigen gebruik zijn geweest, maar ook voor handel met de naburige Romeinen. In de 3e eeuw zal er wellicht veel voor eigen gebruik zijn gemaakt, gezien de woelingen in het noorden van het Romeinse rijk op dat moment en het (tijdelijk) verdwijnen van de militaire bezetting aan de limes. Franken staken massaal de grens over.
In één van de hutkommen, uitgerust met vloerplanken, kwam een depot tevoorschijn van honderden stukken metaal: 2 zilveren voorwerpjes, 250 stuks koperlegering en 141 stuks ijzer, veel met hak-, snij- en hamersporen. De voorwerpen stammen allemaal uit de 2e een 3e eeuw. Het gaat hier overduidelijk om een metaaldepot van een smid, maar het is ongebruikt en later bedolven met zand. Twee prangende vragen blijven hangen: waar kwam al het metaal vandaan, misschien van een rooftocht? En waarom heeft de smid aan het eind van de 3e eeuw nooit de kans gekregen om zijn werk af te maken?
Deel van een (Bataafse?) helm met gestileerde haarlokken uit Ede-Bunschoten. (Valkhof Museum)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Taayke, E., C. Peen, M. van der Harst-van Domburg & W. Vos. Ede vol erven. Germaanse bewoning op de rand van een wereldrijk. Leiden 2012.
- Taayke, E., 2003. ‘Wir nennen sie Franken und sie lebten nördlich des Rhein, 2.-5. Jh.' In: E. Taayke e.a. (red). Essays on the Early Franks. Groningen Archaeological Studies 1, Groningen, 1-23.
Meer Regio Veluwe
-
Velp - Goudschat
Velp - Goudschat
Velp heeft internationale bekendheid gekregen door twee goudschatten uit de laat-Romeinse tijd: de een uit 1715, de ander uit 1851.
-
Heveadorp - Bronsschat
Heveadorp - Bronsschat
Ter hoogte van het Drielse veer in de Rijn is in 1895 een bronsschat opgebaggerd, bestaande uit meer dan 200 bronzen voorwerpen, waaronder karaffen, schalen, een weegschaal en veel (deels verzilverde) beslagstukken van paardentuig.
-
Ermelo - Marskamp
Ermelo - Marskamp
Op de heide bij Ermelo ligt een uniek relict: een Romeins legerkamp, op 35 kilometer ten noorden van de Rijn. De datering moet liggen tussen 150 en 200.
-
Arnhem - Klingelbeekselaan
Arnhem - Klingelbeekselaan
Ten noorden van de Rijn stonden in de Romeinse tijd minimaal twee Germaanse boerderijen. Delen van de huisplattegronden konden in 2012 worden opgegraven.
-
Apeldoornse Enk
Apeldoornse Enk
Bij opgravingen op de Apeldoornse Enk konden archeologen een nederzetting aansnijden uit eind 1e en 2e eeuw. De nederzetting was typisch Germaans, maar dan met een aantal bijzonderheden.
-
Velp - Elsweiden
Velp - Elsweiden
In 2008 vonden archeologen de resten van een enorme boerderij ter hoogte van de wijk Elsweiden. De boerderij had een afmeting van ca. 10 bij minimaal 30 meter.
-
Velp - Beltjeshof
Velp - Beltjeshof
Opgravingen in de wijk Beltjeshof, hebben gebouwplattegronden opgeleverd uit de 3e t/m de 5e eeuw. Archeologen konden drie fasen onderscheiden, waarbij de bouwstijl, de hoeveelheid en oriëntatie van de boerderijen veranderden.
-
Velp- De Durk
Velp- De Durk
In de collectie van het voormalige gemeentemuseum van Arnhem liggen een paar markante Romeinse voorwerpen, die ooit deel uitmaakten van een raadselachtige schenking.
-
Heerde
Heerde
In Heerde kwam in 1975 een vrijwel gaaf bronzen beeldje van Venus tevoorschijn, naar verluidt uit baggerslib van de Groote Wetering ten oosten van de stad.
-
Ede - Veldhuizen
Ede - Veldhuizen
Voorafgaand aan de aanleg van de wijk Veldhuizen is een forse Germaans-Frankische nederzetting blootgelegd. De nederzetting omvat in totaal ruim 80 woonhuizen uit bijna vier eeuwen.
-
Bennekom
Bennekom
In de winter van 1970-1971 is in Bennekom een groot deel van een Germaanse nederzetting opgegraven. Hoewel het een noodopgraving was, hadden archeologen 23 weken de tijd om op te graven.
-
Bennekom - Hoekelum
Bennekom - Hoekelum
Ter hoogte van het Streekziekenhuis hebben archeologen in 2006 een nederzetting blootgelegd. Uit de Romeinse tijd kwam er weinig tevoorschijn, maar interessant genoeg om er melding van te maken.
-
Wageningen
Wageningen
In 1927 werd tijdens zandwinning op de hoek van de Diedenweg en Geertjesweg, destijds nog een eind buiten Wageningen, melding gemaakt van grafvondsten.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Waalkade 1 8112
6511 XR Nijmegen
