Velp - Goudschatten
Velp heeft internationale bekendheid gekregen door twee goudschatten uit de laat-Romeinse tijd: de een uit 1715, de ander uit 1851. Hoewel de twee schatten ca. 800 meter van elkaar zijn gevonden en de inhoud nogal verschilt, vertonen ze grote overeenkomsten. Allereerst omdat ze uit dezelfde tijd stammen, iets na het jaar 425. En ten tweede omdat in beide gevallen een deel van de voorwerpen is verdwenen. Een paar beschrijvingen en tekeningen en vier overgebleven medaillons geven een indruk van de omvang en de waarde van de oorspronkelijke schatten. Het wordt gezien als een betaling aan Frankische stammen door de Romeinse overheid.
De goudschat van 1851 voordat deze kwijtraakte. (Janssen 1852)
Medaillons uit Ravenna, gevonden in Velp, boven van keizerin Galla Placidia, onder van keizer Honorius (Pleyte 1887).
De goudschat van 1715 is gevonden op de Laar bij Velp bij het omgraven en egaliseren van een stuk weiland om het geschikt te maken voor de tabaksteelt. De schat bestond uit minimaal 5 medaillons, een halsketting, armbanden, gouden ringen en minimaal 30 gouden munten. Archeoloog Janssen verzuchtte later: ‘De vinders verdeelden den schat onverwijld, maakten zich er mede uit de voeten en verkochten het grootste gedeelte aan goudsmeden, die het in den smeltkroes wierpen.’ Slechts vier van de vijf medaillons zijn nog over: ze dragen portretten van laat-Romeinse keizers en dateren de schat op iets na het jaar 425.
De goudschat van 1851 is gevonden bij het bewerken van een tuin, waarschijnlijk van de voormalige hoeve Den Heuvel. Hier kwamen 7 gouden halssieraden, 2 vingerringen en hakgoud tevoorschijn. Het terrein werd vergeefs verder afgezocht, dus gaat het om een geïsoleerde vondst, zonder nederzetting of grafveld. Via een kunsthandel in Leiden kwamen de voorwerpen terecht in een Berlijns museum. Na WOII zijn ze als oorlogsbuit meegenomen naar Rusland om uiteindelijk op te duiken in het Poesjkinmuseum in Moskou. Alle halssieraden komen uit één Frankisch atelier en bestaan uit omgesmolten solidi, laat-Romeinse gouden munten.
De zeven halsringen uit Velp, opgedoken in het Poesjkinmuseum in Moskou.
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Janssen, L., 1852. ‘Over de gouden halsbanden en ringen, te Velp, bij Arnhem, gevonden.’ In: Bijdragen voor Vaderlandsche geschiedenis en Oudheidkunde 8, 161-180.
- Pleyte, W., 1887. Nederlandsche Oudheden van de vroegste tijden tot op Karel den Groote. Gelderland. Leiden.
- Kerkkamp, H., 1938. Historie van Velp en Rozendaal. Arnhem.
- Quast, D., 2009. ‘Velp und verwandte Schatzfunde des frühe 5. Jahrhunderts’, Acta Praehistorica et Archaeologica 41, 207-230.
- Beliën, P., 2009. ‘Goud van Franken en Romeinen. Schatten uit de vijfde eeuw in Noordwest Europa.’ In: De Beeldenaar 33, no 1, 13-19.
Video