Ede - Veldhuizen
Voorafgaand aan de aanleg van de wijk Veldhuizen is een forse Germaans-Frankische nederzetting blootgelegd. De nederzetting omvat in totaal ruim 80 woonhuizen uit bijna vier eeuwen. Archeologen konden de groei goed volgen. Het begon in de 1e eeuw met 1 of 2 erven, wat gestaag uitgroeide tot 10 of 11 erven in de 4e eeuw. Zo'n erf bestond uit een boerderij met een bijgebouw en enkele spiekers (gebouwtjes voor opslag). De boerderijen waren over het algemeen woonstalhuizen, opgetrokken uit hout en leem. Aan de ene kant woonden de familieleden, de andere kant was ingericht als stal.
Plattegrond van de verschillende boerderijen in Ede-Veldhuizen (Bron: vd Heijden 2022, Verhaal van Gelderland, kaart M. Haars).
Impressie van de nederzetting Ede-Veldhuizen op zijn hoogtepunt (Bron: Taayke 2012, tekening Paul Becx).
Archeologen denken dat hier Chamaven woonden, een Germaans/Frankisch volk. De bevolking hield de eigen (bouw)tradities hoog in ere, maar in de keukens verscheen wel Romeins aardewerk. Opvallend genoeg hadden de woelingen in de 3e eeuw aan de overkant van de limes geen nadelig effect op de nederzetting, integendeel. Het aantal erven groeide, de boerderijen werden groter en het aantal bijgebouwen nam toe. We zien hier duidelijk de steeds grotere betekenis van de Franken. Veel mannelijke bewoners van het dorp volgden vanaf de 3e eeuw een carrière in het Romeinse leger. Maar bleven wonen in Ede.
Veldhuizen is niet de enige nederzetting uit de Romeinse tijd in Ede. Archeologen vonden ook nederzettingen in Ede-Op den Berg en Ede-Maanen. Een opmerkelijke vondst uit Maanen is een hergebruikte Romeinse schildknop (umbo) met daarin de crematieresten van een bewoner. In Op den Berg vonden archeologen een deel van een bronzen helm met daarop gestileerde haarlokken. Vergelijkbare voorbeelden ten zuiden van de limes doen vermoeden dat het gaat om een Bataafse ruiterhelm. Bij al deze voorwerpen is het de vraag hoe ze in het vrije Germanië terecht zijn gekomen: als geschenk, via de handel of als buit?
Romeinse schildknop (umbo), hergebruikt als urn voor crematieresten. (Bron: Taayke 2012)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Taayke, E., C. Peen, M. van der Harst-van Domburg & W. Vos. Ede vol erven. Germaanse bewoning op de rand van een wereldrijk. Leiden 2012.
- Heijden, P. van der, 2022a. ‘Gelderland in de Romeinse tijd.’ In: D. Verhoeven, M. Gubbels & M. Melenhorst (red.), Verhaal van Gelderland I. Gelderland voordat het Gelderland werd. Amsterdam, 138-239.
Meer Regio Veluwe
-
Velp - Goudschat
Velp - Goudschat
Velp heeft internationale bekendheid gekregen door twee goudschatten uit de laat-Romeinse tijd: de een uit 1715, de ander uit 1851.
-
Heveadorp - Bronsschat
Heveadorp - Bronsschat
Ter hoogte van het Drielse veer in de Rijn is in 1895 een bronsschat opgebaggerd, bestaande uit meer dan 200 bronzen voorwerpen, waaronder karaffen, schalen, een weegschaal en veel (deels verzilverde) beslagstukken van paardentuig.
-
Ermelo - Marskamp
Ermelo - Marskamp
Op de heide bij Ermelo ligt een uniek relict: een Romeins legerkamp, op 35 kilometer ten noorden van de Rijn. De datering moet liggen tussen 150 en 200.
-
Arnhem - Klingelbeekselaan
Arnhem - Klingelbeekselaan
Ten noorden van de Rijn stonden in de Romeinse tijd minimaal twee Germaanse boerderijen. Delen van de huisplattegronden konden in 2012 worden opgegraven.
-
Apeldoornse Enk
Apeldoornse Enk
Bij opgravingen op de Apeldoornse Enk konden archeologen een nederzetting aansnijden uit eind 1e en 2e eeuw. De nederzetting was typisch Germaans, maar dan met een aantal bijzonderheden.
-
Velp - Elsweiden
Velp - Elsweiden
In 2008 vonden archeologen de resten van een enorme boerderij ter hoogte van de wijk Elsweiden. De boerderij had een afmeting van ca. 10 bij minimaal 30 meter.
-
Velp - Beltjeshof
Velp - Beltjeshof
Opgravingen in de wijk Beltjeshof, hebben gebouwplattegronden opgeleverd uit de 3e t/m de 5e eeuw. Archeologen konden drie fasen onderscheiden, waarbij de bouwstijl, de hoeveelheid en oriëntatie van de boerderijen veranderden.
-
Velp- De Durk
Velp- De Durk
In de collectie van het voormalige gemeentemuseum van Arnhem liggen een paar markante Romeinse voorwerpen, die ooit deel uitmaakten van een raadselachtige schenking.
-
Heerde
Heerde
Het totale aanbod van de Romeinse vindplaatsen in Gelderland wordt momenteel uitgewerkt. De informatie over deze Romeinse vindplaats wordt in de komende periode toegevoegd.
-
Ede - Op den Berg
Ede - Op den Berg
De vindplaats Ede-Op den Berg (ook wel Ede-Bunschoten) ligt op een 30 meter hoge heuvel. Dat moet de toenmalige bewoners enige hoofdbrekens hebben bezorgd.
-
Bennekom
Bennekom
In de winter van 1970-1971 is in Bennekom een groot deel van een Germaanse nederzetting opgegraven. Hoewel het een noodopgraving was, hadden archeologen 23 weken de tijd om op te graven.
-
Bennekom - Hoekelum
Bennekom - Hoekelum
Ter hoogte van het Streekziekenhuis (tegenwoordig Opella) hebben archeologen in 2006 een nederzetting uit de bronstijd/ijzertijd blootgelegd (ca. 1500-500 v. Chr.).
-
Wageningen
Wageningen
In 1927 werd tijdens zandwinning op de hoek van de Diedenweg en Geertjesweg, destijds nog een eind buiten Wageningen, melding gemaakt van grafvondsten.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Waalkade 1 8112
6511 XR Nijmegen
