Ga naar inhoud

Bergakker

In het gehucht Bergakker, tussen Kerk-Avezaath en Kapel-Avezaath, hebben detectoramateurs in 1996 bij de aanleg van een sloot een indrukwekkende hoeveelheid vondsten gedaan. Het gaat onder andere om 27 munten, 29 fibula’s, 64 bronzen fragmenten, 28 stukken bronsslak (smeltafval), een bronzen bel, het handvat van een offerschaal, een stuk van een bronzen beeld met enkele gravures, 2 ringen, 2 gespen, de schede van een zwaard (gladius, type Mainz), schildrand, beslagstuk van een meubel, haarspeld, stylus, armring, pincet en een medisch instrument. De vondsten dateren van midden-Romeinse tijd tot ca 500 (2 drieknoppenfibula’s).


Twee beeldjes van Mercurius, gevonden in Bergakker. (Bron:Heijden & Verhelst 2020)

De grote hoeveelheid metaal (met name brons) doet denken aan de werkplaats van een smid die schroot heeft ingezameld om te kunnen omsmelten tot iets bruikbaars. Maar de vele munten, fibula’s, een zilveren plaatje, een bronzen zegeldoosje en militaire voorwerpen lijken meer op offergaven. Mogelijk kan een link worden gelegd met het altaar voor Hurstrga dat iets meer westelijker is gevonden. Eerder zijn er in het gebied twee beeldjes van Mercurius gevonden. Hoe dan ook had Bergakker een speciale plek in de Romeinse tijd, gelegen op de noordoever van drukbevaren Linge/Waal.

Eén voorwerp verdient nog nadere toelichting, namelijk een smal, zilveren beslagstuk van een zwaard uit de 5e eeuw. Op het beslagstuk staan enkele letters in Germaans runenschrift. In tegenstelling tot de Romeinen kenden de Germanen lange tijd geen schriftelijke traditie, dat begon schoorvoetend in de 2e eeuw pas vorm te krijgen. De Germaanse letters van Bergakker is dan ook de oudste runeninscriptie is van Nederland. De interpretatie van dit vroege schrift levert nog wel wat moeite op: waarschijnlijk staat er Hathethewas, de naam van de eigenaar.


Zilveren beslagstuk van een zwaardschede uit de laat-Romeinse tijd, met daarop letters in Germaans runenschrift. (Valkhof Museum)

Bronnen en verwijzingen

Literatuur

  • Bosman, A. & T. Looijenga, 1996. ‘A runic inscription from Bergakker (Gelderland), the Netherlands.’ In E. Langbroek e.a. (red.), Amsterdamer Beiträge zur älteren Germanistik 46, 9-16. 
  • Looijenga, J., 1999. ‘The Bergakker find and its context.’ In: A. Bammensberger & G. Waxenberger (red.), Pforzen und Bergakker. Neue Untersuchungen zu Runeninschriften. Göttingen.