Zutphen - Leesten
In de onmiddellijke omgeving van Zutphen liggen een aantal opzienbarende archeologische plekken. Eentje daarvan is het Laaksche Veld, beter bekend onder de naam van de nieuwbouwwijk die er bovenop staat: Leesten. Voorafgaand aan de bouw van de deze wijk vonden archeologen sporen van eeuwenlange menselijke aanwezigheid, van de steentijd tot nu. De Romeinse tijd manifesteert zich in een Frankische nederzetting met grafveld, plus een bijzondere locatie die zich het beste laat omschrijven als een offerplaats. De vondsten hangen samen met de strategische locatie van de Leestener Enk, een hooggelegen rivierduin.
De Romeinse tijd in Eme (Ooyerhoek) en Leesten. (Bron: Hendriks & Groothedde 2022, 266)
Op het hoogste gedeelte van de rivierduin vonden archeologen binnen een straal van 50 meter een grote hoeveelheid munten, mantelspelden en andere (metalen) sieraden. Deze dateren uit een lange periode, van de eerste eeuw voor Chr. tot de dertiende eeuw. Omdat er geen bewoningssporen zijn gevonden, denken archeologen dat we hier te maken hebben met een offerplaats die langdurig in gebruik moet zijn geweest. Typische bodemverstoringen (fulgurieten) maken duidelijk dat hier de bliksem vaak is ingeslagen – misschien dat de plek daarom zoveel indruk maakte.
Een andere bijzondere vondst is het graf van een volwassen man. Gezien bijgiften zoals een speer, een werpbijl, een mesje en een riemgordel moet het gaan om een Frankische krijger die rond het jaar 450 is begraven. Archeologen hebben hem ‘Gerward’ genoemd, wat ‘wakende speer’ betekent. In een hoek van het graf vond men een versierd benen kistje en een kuil met crematieresten, misschien van familie (zijn vrouw?). Uit analyse van een van zijn kiezen blijkt dat de man niet uit Nederland komt, maar mogelijk is opgegroeid in Noord-Frankrijk of de Eifelregio in Duitsland. Gerward is te zien in het Stedelijk Museum.
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Groothedde, M. e.a., 2001. Steentijdjagers en Frankische boeren in het Laaksche Veld bij Zutphen. Leesten en Eme, deel 2. Zutphen.
- Eeltink, N., 2017. De Krijger van Leesten herrezen. Restauratie en onderzoek van ‘Gerward’, vondstnummer 1331 van opgraving Leesten 1995. Osteologische rapportage Aestimatica 9, Hengelo.
- Hendriks, J. & M. Groothedde, 2022. ‘Aan de rand van de Merovingische wereld.’ In: D. Verhoeven, M. Gubbels & M. Melenhorst (red.), Verhaal van Gelderland I. Gelderland voordat het Gelderland werd. Amsterdam, 240-301.
Meer Regio Achterhoek en Liemers
-
Angerlo - Boomstamboot
Angerlo - Boomstamboot
In juni 1965 stonden twee schooljongens te kijken bij werkzaamheden voor de aanleg van het gemaal Bevermeer. Een dragline had zojuist een bouwput uitgegraven, waarbij een houten voorwerp tevoorschijn kwam: een boot.
-
Herwen - De Bijland
Herwen - De Bijland
Recreatieplas de Bijland is ontstaan door baggerwerkzaamheden vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw. Daarbij kwamen talrijke Romeinse voorwerpen boven water, zeer waarschijnlijk van een Romeins fort en bijbehorende nederzetting (vicus) en grafveld.
-
Gendringen - Bronzen schaal
Gendringen - Bronzen schaal
In 1839 vonden werklieden tijdens een veenafgraving bij Gendringen een bijzondere bronzen schaal of bekken. De schaal heeft een diameter van 45 cm – zelfs voor Romeinse begrippen erg groot - en valt op door de gaafheid waarmee het uit de grond is gekomen.
-
Duiven - Loowaard
Duiven - Loowaard
In de Loowaard wordt op basis van opgebaggerd materiaal een fort vermoed. De grootschalige ontgravingen in de Loowaard vonden plaats in de jaren '70 van de vorige eeuw, maar opmerkelijk genoeg zijn de meeste vondsten gedaan in Arnhem.
-
Duiven
Duiven
De kern van Duiven ligt op een rivierduin, opgewaaid zand uit de drooggevallen Rijn in de ijstijd. Die hogere ligging maakte de plaats al in de prehistorie aantrekkelijk voor bewoning.
-
Herwen - Hemeling
Herwen - Hemeling
De ontdekking van het tempelcomplex in Herwen-Hemeling in 2021 betekende een regelrechte sensatie. Tijdens de daarop volgende opgraving van het terrein zijn meerdere gebouwen en offerkuilen ontdekt.
-
Spijk
Spijk
De laatste jaren heeft Spijk zich ontwikkeld als een beloftevolle Romeinse vindplaats. Net als in de Loowaard en de Bijland gaat het om opgebaggerde vondsten, afkomstig uit een diepte van 7 tot 14 meter.
-
Zevenaar - Steenheuvel
Zevenaar - Steenheuvel
Tussen Zevenaar en Oud Zevenaar ligt de ‘Steenheuvel’. Deze naam verraadt een hoge ouderdom: vroegere bewoners hadden last van ‘stenige’ kleigrond, veroorzaakt door scherven van aardewerk.
-
Didam
Didam
In Didam zijn bij de aanleg van het bedrijventerrein Kollenburg in 2001 opvallende vondsten gedaan. De boerderijen zijn typisch Germaans/Frankisch, maar de nederzetting ademt van alle kanten Romeinse invloed.
-
Wehl
Wehl
Voorafgaand aan nieuwbouw in het westen van Wehl (locatie Hessenveld) werd in 1995 een terrein van 20.000 m2 onderzocht. Archeologen vonden bewoningsporen van eind 2e eeuw tot eind 4e eeuw.
-
Zeddam
Zeddam
Voorafgaand aan de aanleg van de rondweg ten oosten van Zeddam kwamen archeologen sporen van nederzettingen tegen uit de ijzertijd en Romeinse tijd.
-
Zutphen - Eme
Zutphen - Eme
De Liemers, de Achterhoek en het aangrenzende Salland kende in de Romeinse tijd volop bewoning. Weliswaar niet zo intensief als in het Romeinse gedeelte van Gelderland, maar zeker wel van belang.
-
Zutphen - centrum
Zutphen - centrum
In de vroege middeleeuwen was Zutphen een belangrijke plaats. Nog niet zo lang geleden hebben archeologen ontdekt dat de kiem van het middeleeuwse Zutphen al dateert uit Romeinse tijd.
-
Doesburg
Doesburg
Vanwege de aanleg van een nieuwe gasleiding is een smalle, lange strook van ca. 6 meter bij 500 ten noordenoosten van Doesburg archeologisch onderzocht. Dat leverde sporen op van een flinke nederzetting uit de midden- en laat-Romeinse tijd.
