Duiven - Loowaard
In de Loowaard wordt op basis van opgebaggerd materiaal een fort vermoed. De grootschalige ontgravingen in de Loowaard vonden plaats in de jaren '70 van de vorige eeuw, maar opmerkelijk genoeg zijn de meeste vondsten gedaan in Arnhem, waar het Loowaardse grint voor verder transport lag opgeslagen. Amateurarcheologen vonden veel scherven van Romeins importaardewerk (terra sigillata) en bouwmateriaal (tufsteen, baksteen en dakpannen), bronzen vaatwerk, fibula's (kledingspelden), ijzeren gereedschap en paardentuig. Het aantal vondsten is weliswaar bescheidener dan die uit de Bijland en de meeste vondsten zijn in particuliere collecties terecht gekomen, maar dankzij een grondige inventarisatie konden toch vergaande conclusies worden getrokken.
Het baggergat van de Loowaard. (Wil Kuijpers)
Enkele bijzondere mantelspelden (fibula’s) uit de Loowaard. (Valkhof Museum/PAN)
De vondsten lijken in aard, omvang en datering veel op die van reeds bekende limesforten zoals Woerden en Alphen aan den Rijn, zodat het zeer aannemelijk wordt dat ook ter hoogte van de Loowaard een versterking heeft gestaan. Of dat een klein fort was of een volwaardig castellum, zal nader onderzoek moeten uitwijzen. Het fort bestond vanaf het midden van de eerste eeuw tot in de derde eeuw. Opvallend genoeg blijken enkele militaire kledingspelden afkomstig uit Germaanse streken, vermoedelijk gedragen door Friezen. Wetenschappers zien dat als een belangrijke aanwijzing dat er ook Friezen in dienst waren van het Romeinse leger, mogelijk in Bataafse eenheden.
Of er nog resten van het fort in de bodem van de baggerplas liggen, is onbekend. Op de plek zelf heeft de baggeraar ooit een laag muurwerk aangetroffen, maar de ouderdom ervan is nooit vastgesteld. De rivier had het zand onder de stenen weggespoeld, waardoor ze op zo’n 8 meter diepte kwamen te liggen. Op de omringende oevers is het terrein nog grotendeels intact: hier kunnen nog resten liggen van het fort of van de vicus. Op de oever van de grintafgraving is in 2022 een uitkijkpunt gebouwd in de vorm van een fibula, Panorama Fibula, met informatie over het Romeinse verleden van de Loowaard.
Het uitkijkplatform in de vorm van een fibula. (foto Heidi Linck)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Kuijpers, W., 2021. Het Romeinse castellum in de Loowaard. Een hernieuwde materiaalstudie en interpretatie van baggervondsten uit Duiven-Loowaard. Babberich.
Meer Regio Achterhoek en Liemers
-
Angerlo - Boomstamboot
Angerlo - Boomstamboot
In juni 1965 stonden twee schooljongens te kijken bij werkzaamheden voor de aanleg van het gemaal Bevermeer. Een dragline had zojuist een bouwput uitgegraven, waarbij een houten voorwerp tevoorschijn kwam: een boot.
-
Herwen - De Bijland
Herwen - De Bijland
Recreatieplas de Bijland is ontstaan door baggerwerkzaamheden vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw. Daarbij kwamen talrijke Romeinse voorwerpen boven water, zeer waarschijnlijk van een Romeins fort en bijbehorende nederzetting (vicus) en grafveld.
-
Gendringen - Bronzen schaal
Gendringen - Bronzen schaal
In 1839 vonden werklieden tijdens een veenafgraving bij Gendringen een bijzondere bronzen schaal of bekken. De schaal heeft een diameter van 45 cm – zelfs voor Romeinse begrippen erg groot - en valt op door de gaafheid waarmee het uit de grond is gekomen.
-
Duiven
Duiven
De kern van Duiven ligt op een rivierduin, opgewaaid zand uit de drooggevallen Rijn in de ijstijd. Die hogere ligging maakte de plaats al in de prehistorie aantrekkelijk voor bewoning.
-
Herwen - Hemeling
Herwen - Hemeling
De ontdekking van het tempelcomplex in Herwen-Hemeling in 2021 betekende een regelrechte sensatie. Tijdens de daarop volgende opgraving van het terrein zijn meerdere gebouwen en offerkuilen ontdekt.
-
Spijk
Spijk
De laatste jaren heeft Spijk zich ontwikkeld als een beloftevolle Romeinse vindplaats. Net als in de Loowaard en de Bijland gaat het om opgebaggerde vondsten, afkomstig uit een diepte van 7 tot 14 meter.
-
Zevenaar - Steenheuvel
Zevenaar - Steenheuvel
Tussen Zevenaar en Oud Zevenaar ligt de ‘Steenheuvel’. Deze naam verraadt een hoge ouderdom: vroegere bewoners hadden last van ‘stenige’ kleigrond, veroorzaakt door scherven van aardewerk.
-
Didam
Didam
In Didam zijn bij de aanleg van het bedrijventerrein Kollenburg in 2001 opvallende vondsten gedaan. De boerderijen zijn typisch Germaans/Frankisch, maar de nederzetting ademt van alle kanten Romeinse invloed.
-
Wehl
Wehl
Voorafgaand aan nieuwbouw in het westen van Wehl (locatie Hessenveld) werd in 1995 een terrein van 20.000 m2 onderzocht. Archeologen vonden bewoningsporen van eind 2e eeuw tot eind 4e eeuw.
-
Zeddam
Zeddam
Voorafgaand aan de aanleg van de rondweg ten oosten van Zeddam kwamen archeologen sporen van nederzettingen tegen uit de ijzertijd en Romeinse tijd.
-
Zutphen - Eme
Zutphen - Eme
De Liemers, de Achterhoek en het aangrenzende Salland kende in de Romeinse tijd volop bewoning. Weliswaar niet zo intensief als in het Romeinse gedeelte van Gelderland, maar zeker wel van belang.
-
Zutphen - centrum
Zutphen - centrum
In de vroege middeleeuwen was Zutphen een belangrijke plaats. Nog niet zo lang geleden hebben archeologen ontdekt dat de kiem van het middeleeuwse Zutphen al dateert uit Romeinse tijd.
-
Zutphen - Leesten
Zutphen - Leesten
In de onmiddellijke omgeving van Zutphen liggen een aantal opzienbarende archeologische plekken. Eentje daarvan is het Laaksche Veld, beter bekend onder de naam: Leesten.
-
Doesburg
Doesburg
Vanwege de aanleg van een nieuwe gasleiding is een smalle, lange strook van ca. 6 meter bij 500 ten noordenoosten van Doesburg archeologisch onderzocht. Dat leverde sporen op van een flinke nederzetting uit de midden- en laat-Romeinse tijd.
