Ga naar inhoud

Elst - Brienenshof

Dat Elst in de Romeinse tijd een religieus centrum is geweest, stond sinds de ontdekking van de tempel onder de Grote Kerk al vast. Vondsten en opgravingen in de directe omgeving maken echter duidelijk dat de hele regio tamelijk druk bevolkt was. Een recente inventarisatie telt maar liefst 38 vindplaatsen. Eén daarvan ligt in de wijk Brienenshof, in het zuiden van Elst. Gek genoeg is Brienenshof een van de best onderzochte locaties, maar tegelijk ook de meest onbekende. Hier ontdekten archeologen talrijke bewoningssporen. Het onderzoek is echter nooit uitgewerkt en gepubliceerd.


Reconstructie van een Jupiterzuil in Archeon, Alphen aan den Rijn. (RomeinenNU)


IVoor dit koperen mesheft is een afgietsel gemaakt van een echte (groene) asperge. (Valkhof Museum)

Voorafgaand aan de bouw van de wijk Brienenshof deed de ROB in 1988-1989 archeologisch onderzoek door middel van 43 opgravingsputten. Destijds was het de grootste opgraving van een oude woongrond in het oostelijke rivierengebied. Het terrein bleek bewoond van de ijzertijd tot en met de volle middeleeuwen (ca. 1300). De wirwar van sporen is wel opgetekend, maar nog niet uitgewerkt. In de ijzertijd en Romeinse tijd stonden er in ieder geval houten boerderijen. Ook zijn er 70 waterputten gevonden, waarvan enkele beschoeid met hergebruikte Romeinse wijntonnen. Het aardewerk wijst op lokale (Bataafse) bewoners.

Heel speciaal is de vondst van tientallen fragmenten van baksteen en bewerkte kalksteen. Veel bouwfragmenten zijn afkomstig van monumentale zuilen, een geschubd fragment wijst zelfs op een Jupiterzuil. Dergelijke zuilen worden veel gevonden in Noordwest-Europa, vooral in stedelijke contexten. Op het platteland zijn ze zeldzaam. Een fragment van een steen met de letters HE is ongetwijfeld afkomstig van een altaar voor Hercules of Hercules Magusanus. De opgravers hebben deze bouwfragmenten destijds betiteld als spolia, hergebruikt materiaal van de dan inmiddels verlaten tempel aan de Dorpsstraat. Maar het zou zomaar kunnen dat op de Brienenshof zelf ook iets gewichtigs heeft gestaan.


Fragment van een altaarsteen, waarschijnlijk gewijd aan Hercules Magusanus. (Bron: Leenders 2010)

Bronnen en verwijzingen

Literatuur

  • Leenders, M., 2010. De vicus van Elst. De reconstructie van een religieus centrum in de Romeinse tijd. Masterscriptie VU, Amsterdam.