Oorlog en vrede
Lesmodule - Achtergrondinformatie
In tv-series en films zie je de Romeinen heel vaak oorlog voeren. Het lijkt wel alsof ze daar de hele tijd mee bezig waren. Maar is dat wel zo? Nou nee, eigenlijk niet. Hieronder proberen we dat uit te leggen.
Je moet bedenken dat de Romeinse tijd heel lang heeft geduurd, bijna vijf eeuwen. Verreweg het grootste deel van de tijd was het vrede, vooral in de eerste drie eeuwen. Soms was er wel een gevecht, maar als dat helemaal aan de andere kant van het Romeinse Rijk was, merkte je daar niks van. De meeste soldaten hebben tijdens hun diensttijd van 25 jaar helemaal geen veldslag meegemaakt. En ook de bewoners hadden het over het algemeen rustig. De Romeinen noemden dat Pax Romana, de Romeinse vrede.
De Romeinse tijd kende een lange tijd van vrede waarin rustig werd geleefd.
Romeinen en Bataven werden elkaars tegenstanders tijdens de Bataafse Opstand.
Zo’n lange tijd van vrede was best knap. De samenlevingen waren vroeger over het algemeen veel gewelddadiger dan nu. Dat geldt overigens ook voor de Romeinen zelf. Zo raakte Caesar in de eerste eeuw voor Christus in oorlog met Gallische stammen in Frankrijk. Aan beide kanten werd veel geweld gebruikt. Althans, zo schrijft Caesar er zelf over. Sommigen beweren dat Caesar ook in Nederland is geweest en hier twee Germaanse stammen heeft uitgemoord, de Tencteren en de Usipeten. Maar de meeste archeologen zijn het hier helemaal niet mee eens. Er zijn in Nederland nooit sporen gevonden van Romeinse soldaten uit de tijd van Caesar.
De Romeinen hebben ons land niet ‘veroverd’. Hier woonden Bataven die al vrienden waren van de Romeinen. De Bataven leverden soldaten voor Romeinse hulptroepen en zelfs ook voor de persoonlijke lijfwacht van de keizers in Rome. Dat ging honderd jaar goed, totdat er in het jaar 69 een opstand kwam. Dat ging er heftig aan toe. Maar na een jaar was deze Bataafse Opstand weer voorbij en bleef het weer heel lang vrede.
Andere volkeren waren vaak bang voor de Romeinen. Als eersten in de geschiedenis hadden de Romeinen een groot leger van beroepssoldaten. Daarvoor (en vaak ook daarna) bestond een leger vooral uit boeren die in het geval van oorlog ten strijde moesten trekken. Omdat Romeinse soldaten er een beroep van maakten, konden ze elke dag goed trainen. Zo werden ze heel sterk, zowel individueel als samen. Overigens brachten ze het grootste gedeelte van de tijd door met andere klusjes, zoals het aanleggen van wegen en het bouwen van steden.
De Romeinen hadden een groot leger van goed getrainde soldaten met slimme gevechtsmethodes, zoals de schildpadformatie.
Lessuggestie
-
Het Romeinse leger
Het Romeinse leger
Met Romeinse soldaten viel niet te spotten. Het Romeinse leger was goed georganiseerd en goed getraind. Het was een echte vechtmachine.
Lesaanbod bij het thema - Van aanbieders in heel Nederland
-
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
In deze digitale les wordt duidelijk hoe de Romeinse Limes tot stand is gekomen. Ook geeft het een eerste indruk van de Romeinse samenleving als multiculturele samenleving, waarin mensen leefden die uit alle windstreken afkomstig waren.
-
De Romeinen in Noord-Brabant
De Romeinen in Noord-Brabant
Leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met échte Romeinse voorwerpen die door de Romeinen in Brabant zijn gebruikt. Aan de hand van voorwerpen en de daarbij behorende werkbladen leren ze over de verschillende aspecten van het leven in de Romeinse tijd.
-
Op zoek naar de Romeinen
Op zoek naar de Romeinen
De leerlingen gaan met een educatief medewerker mee op zoek naar de Romeinen. Ze zien zwaarden, munten en sieraden, die archeologen in de grond vonden. Ook kunnen ze soldatenhelmen passen en voelen hoe zwaar een maliënkolder was. Ook mogen de leerlingen z
-
Legend of Lucius
Legend of Lucius
'Legend of Lucius’ speelt zich af in Romeins Woerden. Lucius vertelt dat een van zijn voorouders ten onrechte is beschuldigd van een misdrijf. Door tijdens de (digitale) speurtocht het misdrijf op te lossen, kan de dader worden gevonden.
-
Terug naar de Romeinen
Terug naar de Romeinen
In de museumles 'Terug naar de Romeinen' maken de leerlingen van groep 5 kennis met de vroegste geschiedenis van hun eigen woonplaats. De kinderen komen van alles te weten over Forum Hadriani en ze ontdekken waarom dit zo'n belangrijke plek was.
-
Romeinse leskist
Romeinse leskist
Door de Romeinse leskist in de klas te halen maken leerlingen op een praktische manier kennis met het Romeinse leven. De leskist is gevuld met Romeinse replica's die passen bij diverse thema's zoals het Romeinse leger, eten en drinken, de Romeinse vrouw.
-
Romeins Vechten
Romeins Vechten
In het educatieve programma Romeins Vechten leren leerlingen van alles over het leven van de Romeinen op castellum Fectio. Op het kruispunt van de limes en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, komt de geschiedenis hier tot leven.
-
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Door middel van een leskist met tal van Romeinse objecten voor in de klas en een bezoek aan Museum Ceuclum, maken leerlingen kennis met de geschiedenis van Cuijk in de Romeinse tijd.
-
Kruip in de huid van een Romein
Kruip in de huid van een Romein
In Huis van Hilde maken leerlingen kennis met het dagelijks leven in Noord-Holland in de Romeinse tijd. Ze worden zich bewust hoe de mensen, Friezen en Romeinen, in deze omgeving leefden.
-
Ontdek het verleden
Ontdek het verleden
Het programma voor het basisonderwijs in Museum Hoge Woerd bestaat uit een concept van 22 modules op verschillende niveaus. Reis mee door de tijd, ontdek het Romeinse schip, verken het castellum en daal af in 3000 jaar geschiedenis.
-
Word een Romeinse soldaat!
Word een Romeinse soldaat!
Baroen verzorgt militair historische kinderactiviteiten. Leerlingen volgen een trainingsprogramma waarin de meest belangrijke taken van een Romeinse soldaat aan bod komen: het vechten met het individuele wapen en het samenwerken in een formatie.
-
Wonen in een Romeins Marskamp
Wonen in een Romeins Marskamp
Deze les is een introductie over het bezoek van de Romeinen aan Ermelo, de vondsten die gedaan zijn en de locatie waar ze geweest zijn. Er is een minitentoonstelling in de klas en we gaan samen naar het Marskamp op de heide.
-
Romein in de klas
Romein in de klas
Een docent gekleed in Romeinse kleding komt in de klas en vertelt over de Romeinse tijd aan de hand van replica’s. Kinderen mogen objecten aanraken, uitproberen, kleding passen en leren zo spelenderwijs een beeld te vormen van de Romeinse tijd.
-
Het Houten Zwaard
Het Houten Zwaard
"Het Houten Zwaard" is een korte film over de bliksemcarrière van een jonge Bataafse gevangene die wordt opgeleid tot gladiator om te vechten in de arena's van Noviomagus (Nijmegen) en Vetera (Xanten). Bij de film zijn thematische lespakketten ontwikkeld.
-
Corbvlo in de klas
Corbvlo in de klas
Met het programma "Corbvlo in de klas" maken leerlingen tijdens een gastles of lezing van een Centurio en eventueel ook een Romeinse vrouw kennis met allerlei aspecten van het Romeinse leven.
Verdieping bij het thema
-
Podcast | Miles away from home
Podcast | Miles away from home
Marenne Zandstra promoveerde in 2019 op een onderzoek naar de samenstelling en verspreiding van het Romeinse leger over het gebied langs de Neder-Rijn in de eerste eeuw na Christus. Hierover verscheen een podcast in de serie 'De Limes leeft'. Het proefschrift is ook te downloaden via Radboud Universiteit Nijmegen.
-
Column | De Bataafse Opstand
Column | De Bataafse Opstand
De Bataafse Opstand is niet alleen de allereerste opstand van Nederland, maar ook politiek de meest misbruikte. Dat duurde tot ver in de negentiende eeuw.
-
Artikel | Opstandige Bataven
Artikel | Opstandige Bataven
Opstanden zijn een geliefd onderwerp in de geschiedschrijving, zeker aan de kant van de opstandelingen. De Opstand van de Bataven (69/70 na Chr.) behoort tot één van de beroemdste verhalen in onze vaderlandse geschiedenis.
-
Blog | Flevum en de Friese opstand
Blog | Flevum en de Friese opstand
Al praten we over de Romeinse forten en heldhaftige veldslagen in Nederland, dan komt ‘De Bataafse Opstand’ vaak voor. Maar heb je al eens iets gehoord over Castellum Flevum en de opstand van de Friezen?
Tips bij het thema - Filmpjes, boeken, websites, afbeeldingen en meer
-
Online Romeinse spellen
Online Romeinse spellen
Online speerwerpen, ballista schieten en meer interactieve spellen en opdrachten.
-
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
In de collectiezoeker van het Rijksmuseum van Oudheden vind je ruim 19.000 voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je hele mooie voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je heel veel pagina’s met informatie over de Romeinse tijd aan de hand van de voorwerpen uit de collectie.
-
Uitrusting van een Romeinse soldaat
Uitrusting van een Romeinse soldaat
Placidus, een Romeinse soldaat gelegerd aan de limes, laat in dit filmpje zien wat een soldaat bij zich draagt aan uitrusting, wapens en persoonlijke bezittingen.
-
Museum Het Pakhuis
Museum Het Pakhuis
De Romeinen waren in Ermelo! Bezoek de tentoonstelling 'Oog in oog met de Romeinen'. Volg een opleiding tot legionair, schuif aan bij een Romeinse kookles en ontdek van alles over de sporen die 5000 soldaten op de hei in Ermelo achterlieten.
-
Museum Het Valkhof
Museum Het Valkhof
Nijmegen is de oudste Romeinse plaats in Nederland. Logisch dus dat hier veel Romeinse spullen zijn opgegraven en teruggevonden, zoals een ruiterhelm en allerlei sieraden. Al deze schatten kun je bewonderen in Museum het Valkhof.
-
Psammos - De Romeinen
Psammos - De Romeinen
Ben je op zoek naar eenvoudige en begrijpelijke teksten over de Romeinen in Nederland? Dan ben je op de website Psammos aan het goede adres. Hier vind je korte en duidelijke informatie over de geschiedenis van de Romeinse tijd in Nederland.
-
Spion aan de overkant
Spion aan de overkant
Walo moet gaan spioneren in het legerkamp van de Romeinen! Walo woont in een Germaans dorp. Daar zien de bewoners de Romeinen komen. Ze zijn bang dat die niet veel goeds in de zin hebben. Vandaar dat Walo op pad wordt gestuurd…
-
Aanval op het fort
Aanval op het fort
Als in 174 na Chr. het uiterste noorden van het Romeinse Rijk wordt geplunderd door een Germaanse stam, besluiten de Germaanse Freija en haar Romeinse vriend Marcus dat te gaan melden bij de Romeinse machthebbers.
-
Het bloed van de verraders
Het bloed van de verraders
Julius is een jonge Bataaf, de zoon van een hogepriesteres. Zij heeft hem verteld dat zijn vader een god is. Deze gedachte maakt hem natuurlijk zeer trots. Hij gaat op zoek naar de geschiedenis van zijn familie en zijn volk.
-
Romeinen.info
Romeinen.info
Op de website van Romeinen.info vind je bij Jeugd allerlei leuke en interessante informatie over de geschiedenis van de Romeinen en de Romeinse tijd in Nederland. Handig voor je werkstuk bijvoorbeeld!
-
Verhalen van de Romeinse kust
Verhalen van de Romeinse kust
In Verhalen van de Romeinse kust lees je 3 spannende verhalen over Romeinen in Den Haag en omgeving. Boeiend en leerzaam, dus zeer het lezen waard!
-
Castellum Fectio bij Waterliniemuseum
Castellum Fectio bij Waterliniemuseum
De Romeinen stichtten hier 2000 jaar geleden al een fort, Castellum Fectio genoemd. Naast het veel later gebouwde waterliniefort, is in het landschap het Romeinse fort weergegeven. Met allerlei leuke details over voorwerpen die hier zijn gevonden!
-
Het Lage Huis
Het Lage Huis
Een spannende queeste doorheen de Lage Landen ... 2000 jaar geleden. Edzel wordt op een nacht wakker geschud. Het dorp staat in brand en de bewoners moeten vluchten. Dan begint een gevaarlijke kanotocht langs vriend en vijand.