Dreumel - Over de Maas
Van 2010-2021 is een groot deel van de noordoever van de Maas bij Dreumel afgegraven ten behoeve van zandwinning. Hoewel het gebied door de overheid als ‘niet behoudenswaard’ werd vrijgegeven, kwamen vrijwel meteen vondsten naar boven. Op initiatief van Nils van Kerkhoven werd daarop een werkgroep van vrijwilligers geformeerd onder de koepel Stichting Expeditie Over de Maas. De stichting kreeg alle medewerking en financiële ondersteuning van de ontzander, de firma Nederzand. In totaal konden ruim 250.000 worden geborgen, van prehistorische nijlpaardbotten tot middeleeuwse kogels. En daaronder ook heel veel Romeins. Later vonden ook opgravingen plaats in Alphen.
Berging van de boomstamkano in 2018. (RomeinenNU.)
Onthulling van de inmiddels voorzichtig uitgegraven boomstamkano in 2019. (RomeinenNU)
Sommigen nemen aan dat Julius Caesar rond 50 v.Chr. zich in dit gebied heeft bezondigd aan genocide. Tussen de enorme hoeveelheid vondsten is echter geen enkele aanwijzing voor de aanwezigheid van Romeinse legers uit deze periode. Wel bijzonder is de vondst van 23 schepen, waaronder minimaal 5 uit de Romeinse tijd. Grote aandacht kreeg een 10 meter lange, vrijwel intacte boomstamkano. In 2018 werd deze met grond en al uit de bodem gehaald en in de werkplaats verder uitgegraven. De kano staat bekend onder de naam ODM IX en dateert uit de late 3e of 4e eeuw.
Lange tijd opereerde de werkgroep Expeditie Over de Maas in een juridisch niemandsland, omdat onduidelijk bleef van wie de 250.000 vondsten nu eigenlijk waren. Na langdurig overleg is in 2022 besloten dat de regulier opgegraven vondsten (namelijk bij het afgraven en zandzuigen) eigendom zijn van de provincie Gelderland, en dat de toevalsvondsten gedeeld eigendom zijn van de Stichting Expeditie Over de Maas en de ontzander. De provincie heeft daarop geld vrijgemaakt voor de uitwerking en conservering van vondsten. Ook wordt nagedacht over een permanente plek voor verwerking en expositie van de vondsten: wellicht het huidige bezoekerscentrum, misschien een andere locatie.
De verrommelde resten van een ander Romeins schip, de ODM XIII. (RomeinenNU)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Heijden, P. van der, 2020. ‘Romeinse schepen in het Gelderse rivierengebied. Deel I: een inventarisatie.’ In: Archeologie in Nederland 4, nr. 2, 24-33
- Waldus, W., 2023. Expeditie Over de Maas, waardering van de scheeps-archeologische vindplaatsen. Amersfoort.
Website
Meer Regio Land van Maas en Waal
-
Wijchen - Tienakker
Wijchen - Tienakker
Aan de Tienakker in Wijchen is van 1999-2002 een enorm villacomplex opgegraven. Daarbij konden verschillende structuren worden blootgelegd, waaronder een absurd grote tumulus met een diameter van 47 meter.
-
Beuningen - Beuningse plas
Beuningen - Beuningse plas
In 2016 vond een bodemsanering plaats in het zandwinningsgebied Beuningse Plas. Vlak daarna ontdekte een oplettende vrijetijds-archeoloog enkele fundamenten, die deel bleken uit te maken van een Romeins grafmonument.
-
Ewijk - Villa
Ewijk - Villa
Op deze plek lag een groot Romeins villacomplex. Dat vermoeden bestond al heel lang, omdat amateurarcheologen op de akkers van alles vonden, onder andere mozaïeksteentjes – een zeldzaamheid in Nederland.
-
Ewijk - Hoge Woerd
Ewijk - Hoge Woerd
De naam ‘Hoge Woerd’ verwijst naar een oude woongrond, zoals Heldring voor de Betuwe in de 19e eeuw al constateerde. Dat is zeker ook het geval voor Ewijk. Voorafgaand aan de aanleg van de nieuwbouwwijk vonden archeologen sporen van bewoning uit alle hist
-
Deest - Villa
Deest - Villa
De geschiedenis van het dorp Deest gaat minimaal terug tot de 10e eeuw, toen het werd genoemd in een akte van keizer Otto III. Maar al veel eerder woonden hier mensen.
-
Deest - Uivernest
Deest - Uivernest
Aan het begin van de jaartelling werd in Deest een nederzetting gesticht die sterk afwijkt van bestaande Bataafse nederzettingen. De bewoners kenden al in de vroeg-Romeinse tijd een opvallend grote romanisering.
-
Winssen - Villa
Winssen - Villa
In 1971 ontdekten leden van de regionale AWN-afdeling de resten van een Romeins stenen gebouw, waarschijnlijk een villa. In het talud van enkele drooggevallen afwateringssloten vonden ze zelfs intacte fundamenten.
-
Druten - Schip
Druten - Schip
In augustus 1973 troffen bouwlieden een platbodem aan bij een nieuwbouwproject voor een psychiatrische instelling. In allerijl gealarmeerde archeologen konden het schip over een lengte van 16 meter blootleggen.
-
Druten - Villa
Druten - Villa
In de Romeinse tijd was het Gelderse Rivierengebied – en ook het Land van Maas en Waal - relatief dicht bevolkt. Hier woonden honderden Bataafse boeren in kleine nederzettingen van 1 of 2 houten boerderijen
-
Beneden-Leeuwen - Villa
Beneden-Leeuwen - Villa
Uit archeologisch onderzoek ter hoogte van nieuwbouwwijk De Ret blijkt dat hier al in de vroeg-Romeinse tijd mensen woonden, misschien zelfs al in de late ijzertijd.
-
Leeuwen - Dolken
Leeuwen - Dolken
Behalve de nederzetting en villa in Beneden-Leeuwen [link] geniet de plaats bij archeologen ook bekendheid door de vondst van twee Romeinse dolken.
-
Wamel
Wamel
Wamel staat niet bekend om haar Romeinse verleden, maar dat is onterecht. De plaats ligt op het uiteinde van een langgerekte oeverwal in het noorden van Maas en Waal.
-
Alphen - Moleneindse Waard
Alphen - Moleneindse Waard
De locatie Moleneindse Waard maakt net als Dreumel deel uit van het project Over de Maas. Twee flinke concentraties van tufsteen doen vermoeden dat de site in de Romeinse tijd van bovenregionale betekenis was.
-
Wijchen - Molenberg
Wijchen - Molenberg
De Molenberg is een grotendeels natuurlijke heuvel. Op de flanken ervan zijn veel graven gevonden, zowel uit de bronstijd/ijzertijd als uit de Romeinse tijd.
-
Wijchen - Markt
Wijchen - Markt
In het centrum van Wijchen ligt een van de grootste Merovingische grafvelden van Nederland. Het is ontdekt in 1981, maar pas opgegraven in 1991.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
Waalkade 83
6511 XR Nijmegen
