Alphen - Moleneindse Waard
De locatie Moleneindse Waard maakt net als Dreumel deel uit van het project Over de Maas. Twee flinke concentraties van tufsteen doen vermoeden dat de site in de Romeinse tijd van bovenregionale betekenis was. In 2015 ontdekte de werkgroep Over de Maas een enorme hoeveelheid bewerkte natuursteen en ander materiaal, precies op de plek waar de Maasbocht in 1936 was afgedamd. Het materiaal komt oorspronkelijk uit de toen net gegraven nieuwe Maasafsnijding met stuw. De hoeveelheid tufsteen wijst op Romeinse gebouwen, terwijl bouwelementen van zuilen doen denken aan de aankleding van een tempel.
De enorme hoeveelheid Romeins tufsteen nabij Alphen. (Nils Kerkhoven)
Steelpan uit Alphen, door het RMO aangekocht in 1936. (Rijksmuseum van Oudheden)
Tijdens het graven van de bochtafsnijding in de jaren dertig blijkt er ook al van alles te zijn gevonden. Het RMO kocht in die tijd enkele Romeinse voorwerpen, zoals een bronzen steelpannetje dat blijkens een inscriptie in bezit was van een soldaat van het 22e legioen uit Xanten. Het RMO kocht ook 10 munten aan, waarvan er opvallend genoeg 8 stammen uit de 4e eeuw. Dat zou een mooie parallel kunnen betekenen met activiteiten aan de andere kant van de Maas, waar bij Kessel een laat-Romeins castellum wordt vermoed. Ook deze site kwam tevoorschijn door middel van een zandafgraving.
Maar het wordt nog ingewikkelder. Meer westelijk van de sluis kwam nog een tweede concentratie stenen tevoorschijn. Deze concentratie bestond uit bewerkte tufsteen, waarvan sommige de vorm hadden van een wig. Zulke wigvormige stenen werden doorgaans gebruikt voor het maken van een rondboog, bijvoorbeeld voor een stenen brug. Als dat zo is, moet Alphen in de Romeinse tijd een belangrijke plek zijn geweest langs een doorgaande weg. Misschien is het de plaats ‘Ad duodecimum’ die we kennen van de Peutingerkaart, hoewel Wamel daar ook aanspraak op maakt.
Romeinse munt (as) uit Alphen met de afbeelding van Valentinianus II, keizer van 375-392.(Rijksmuseum van Oudheden)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Kerkhoven, N., 2017. Verzwolgen en vergeten: de (her)ontdekking van een imposant Romeins bouwwerk nabij Alphen a/d Maas. Op: www.expeditie-overdemaas.nl
Meer Regio Land van Maas en Waal
-
Wijchen - Tienakker
Wijchen - Tienakker
Aan de Tienakker in Wijchen is van 1999-2002 een enorm villacomplex opgegraven. Daarbij konden verschillende structuren worden blootgelegd, waaronder een absurd grote tumulus met een diameter van 47 meter.
-
Dreumel - Over de Maas
Dreumel - Over de Maas
Van 2010-2021 is een groot deel van de noordoever van de Maas bij Dreumel afgegraven ten behoeve van zandwinning. Hoewel het gebied door de overheid als ‘niet behoudenswaard’ werd vrijgegeven, kwamen vrijwel meteen vondsten naar boven.
-
Beuningen - Beuningse plas
Beuningen - Beuningse plas
In 2016 vond een bodemsanering plaats in het zandwinningsgebied Beuningse Plas. Vlak daarna ontdekte een oplettende vrijetijds-archeoloog enkele fundamenten, die deel bleken uit te maken van een Romeins grafmonument.
-
Ewijk - Villa
Ewijk - Villa
Op deze plek lag een groot Romeins villacomplex. Dat vermoeden bestond al heel lang, omdat amateurarcheologen op de akkers van alles vonden, onder andere mozaïeksteentjes – een zeldzaamheid in Nederland.
-
Ewijk - Hoge Woerd
Ewijk - Hoge Woerd
De naam ‘Hoge Woerd’ verwijst naar een oude woongrond, zoals Heldring voor de Betuwe in de 19e eeuw al constateerde. Dat is zeker ook het geval voor Ewijk. Voorafgaand aan de aanleg van de nieuwbouwwijk vonden archeologen sporen van bewoning uit alle hist
-
Deest - Villa
Deest - Villa
De geschiedenis van het dorp Deest gaat minimaal terug tot de 10e eeuw, toen het werd genoemd in een akte van keizer Otto III. Maar al veel eerder woonden hier mensen.
-
Deest - Uivernest
Deest - Uivernest
Aan het begin van de jaartelling werd in Deest een nederzetting gesticht die sterk afwijkt van bestaande Bataafse nederzettingen. De bewoners kenden al in de vroeg-Romeinse tijd een opvallend grote romanisering.
-
Winssen - Villa
Winssen - Villa
In 1971 ontdekten leden van de regionale AWN-afdeling de resten van een Romeins stenen gebouw, waarschijnlijk een villa. In het talud van enkele drooggevallen afwateringssloten vonden ze zelfs intacte fundamenten.
-
Druten - Schip
Druten - Schip
In augustus 1973 troffen bouwlieden een platbodem aan bij een nieuwbouwproject voor een psychiatrische instelling. In allerijl gealarmeerde archeologen konden het schip over een lengte van 16 meter blootleggen.
-
Druten - Villa
Druten - Villa
In de Romeinse tijd was het Gelderse Rivierengebied – en ook het Land van Maas en Waal - relatief dicht bevolkt. Hier woonden honderden Bataafse boeren in kleine nederzettingen van 1 of 2 houten boerderijen
-
Beneden-Leeuwen - Villa
Beneden-Leeuwen - Villa
Uit archeologisch onderzoek ter hoogte van nieuwbouwwijk De Ret blijkt dat hier al in de vroeg-Romeinse tijd mensen woonden, misschien zelfs al in de late ijzertijd.
-
Leeuwen - Dolken
Leeuwen - Dolken
Behalve de nederzetting en villa in Beneden-Leeuwen [link] geniet de plaats bij archeologen ook bekendheid door de vondst van twee Romeinse dolken.
-
Wamel
Wamel
Wamel staat niet bekend om haar Romeinse verleden, maar dat is onterecht. De plaats ligt op het uiteinde van een langgerekte oeverwal in het noorden van Maas en Waal.
-
Wijchen - Molenberg
Wijchen - Molenberg
De Molenberg is een grotendeels natuurlijke heuvel. Op de flanken ervan zijn veel graven gevonden, zowel uit de bronstijd/ijzertijd als uit de Romeinse tijd.
-
Wijchen - Markt
Wijchen - Markt
In het centrum van Wijchen ligt een van de grootste Merovingische grafvelden van Nederland. Het is ontdekt in 1981, maar pas opgegraven in 1991.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
Waalkade 83
6511 XR Nijmegen
