Mens en maatschappij
Lesmodule - Achtergrondinformatie
In Nederland woonden verschillende volkeren. Boven de Rijn leefden Germaanse stammen: de Friezen in het noorden, de Tubanten in het oosten en de Chamaven op de Veluwe. In Gelderland en Utrecht woonden Bataven, een Germaans-Keltisch volk. In Zuid-Holland vond je Germaanse Cananefaten. In Limburg woonden verschillende volkeren met mooie namen als Cugernen, Baetasiërs en Suniciërs. In Noord-Brabant en Zeeland vond je de Tungriërs. En in Zeeland ten slotte de Frisiavones.
In Zuid-Nederland waren Romeinen de baas, maar de bewoners hadden veel vrijheid hoe ze wilden leven. Ze mochten hun eigen goden aanbidden en doorgaan met hun eigen gewoontes. Ze bleven bijvoorbeeld wonen in houten boerderijen. Wel namen ze veel dingen over van de Romeinen, maar alleen wat ze zelf konden gebruiken. Bijvoorbeeld Romeinse kookspullen en mooie sieraden. Zo ontstond in Zuid-Nederland een nieuwe cultuur, een mix van Romeins, Germaans en Keltisch.
In een Romeinse stad woonden mensen uit verschillende landen en met verschillende culturen en geloven.
Romeins militair diploma uitgereikt namens keizer Traianus aan een Bataaf die in het Romeinse leger diende.
De soldaten in de forten aan de Rijn kwamen uit nog heel andere delen van het Romeinse rijk. Die kwamen onder andere uit Spanje, Oost-Europa en zelfs Noord-Afrika. En de handelaren en veteranen in de steden waren ook weer heel ergens anders geboren. Al die culturen leefden samen. Dat vond niemand een probleem.
De Romeinen kenden geen racisme. Ze discrimineerden niemand vanwege afkomst of huidskleur. Voor Romeinen was het veel belangrijker of je ‘burger’ was of niet. Je kon officieel burger worden door in het Romeinse leger te gaan. Na 25 jaar dienst was je weer vrij. Dan kreeg je een diploma, een zak geld en het Romeins burgerschap. Je kon dus tegelijk Bataaf en Romeins burger zijn. Allemaal geen probleem. Het burgerschap gold automatisch ook voor de vrouwen en kinderen van de soldaten.
Er was een groot verschil tussen rijk en arm. De meeste mensen hadden weinig geld en moesten hard werken. De rijke mensen konden mooie huizen bouwen voor zichzelf. Maar het was ook normaal dat de rijken zich inzetten voor de maatschappij. Ze organiseerden openbare feesten en betaalden mee aan de bouw van tempels en badgebouwen. Ook werden ze gekozen voor de gemeenteraad die de stad bestuurde.
De rijkste Romeinen hadden slaven. Dat vinden we nu erg verkeerd, maar vroeger was dat heel normaal. Als slaaf had je niks te zeggen. Soms werden slaven slecht behandeld, maar vaak werden ze gezien als een lid van het gezin. Met het geld dat slaven verdienden, konden ze zichzelf vrijkopen. Soms schonk hun baas hen de vrijheid.
Germaanse halskettingen, gemaakt van Romeinse munten.
Lessuggestie
-
KEIZER, MAG IK U WAT VRAGEN?
KEIZER, MAG IK U WAT VRAGEN?
Door middel van het voorbereiden en houden van interviews maken leerlingen kennis met verschillende Romeinse keizers en hun connectie met Nederland.
Voor deze werkvorm worden leerlingen verdeeld in een groep keizers en een groep interviewers.
Lesduur: circa 1 lesuur
Doelgroep: basisonderwijs groep 7-8
Lesaanbod bij het thema - Van aanbieders in heel Nederland
-
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
In deze digitale les wordt duidelijk hoe de Romeinse Limes tot stand is gekomen. Ook geeft het een eerste indruk van de Romeinse samenleving als multiculturele samenleving, waarin mensen leefden die uit alle windstreken afkomstig waren.
-
De Romeinen in Noord-Brabant
De Romeinen in Noord-Brabant
Leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met échte Romeinse voorwerpen die door de Romeinen in Brabant zijn gebruikt. Aan de hand van voorwerpen en de daarbij behorende werkbladen leren ze over de verschillende aspecten van het leven in de Romeinse tijd.
-
Terug naar de Romeinen
Terug naar de Romeinen
In de museumles 'Terug naar de Romeinen' maken de leerlingen van groep 5 kennis met de vroegste geschiedenis van hun eigen woonplaats. De kinderen komen van alles te weten over Forum Hadriani en ze ontdekken waarom dit zo'n belangrijke plek was.
-
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Door middel van een leskist met tal van Romeinse objecten voor in de klas en een bezoek aan Museum Ceuclum, maken leerlingen kennis met de geschiedenis van Cuijk in de Romeinse tijd.
-
Kruip in de huid van een Romein
Kruip in de huid van een Romein
In Huis van Hilde maken leerlingen kennis met het dagelijks leven in Noord-Holland in de Romeinse tijd. Ze worden zich bewust hoe de mensen, Friezen en Romeinen, in deze omgeving leefden.
-
Het Houten Zwaard
Het Houten Zwaard
"Het Houten Zwaard" is een korte film over de bliksemcarrière van een jonge Bataafse gevangene die wordt opgeleid tot gladiator om te vechten in de arena's van Noviomagus (Nijmegen) en Vetera (Xanten). Bij de film zijn thematische lespakketten ontwikkeld.
-
Ontdek de geheimen van castellum Fectio
Ontdek de geheimen van castellum Fectio
In het educatieve programma 'Ontdek de geheimen van castellum Fectio' ontdekken leerlingen van alles over het dagelijks leven van de Romeinen op castellum Fectio.
-
Ontdek de Romeinse collectie
Ontdek de Romeinse collectie
Onze ervaren rondleiders nemen uw leerlingen mee naar de belangrijkste en mooiste voorwerpen uit de collectie. Het bezoek wordt afgestemd op het niveau van de klas.
-
Livestream-rondleiding Romeinen
Livestream-rondleiding Romeinen
Via een liveverbinding met de klas neemt onze museumdocent uw leerlingen mee naar de wereld van de Romeinen. In het museum staat de docent stil bij een aantal topstukken uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden
-
Interactieve rondleiding Romeinen
Interactieve rondleiding Romeinen
Zo’n tweeduizend jaar geleden vormde de Rijn de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Tijdens deze interactieve rondleiding ontdekken leerlingen meer over het leven langs de grensrivier in die tijd, maar ook op andere plekken in dat enorme rijk.
-
Rondleiding Museum Romeinse Katakomben
Rondleiding Museum Romeinse Katakomben
Beleef het verborgen Rome in een ondergronds labyrint. Een bezoek aan Museum Romeinse Katakomben is een fascinerende en onvergetelijke belevenis. Dwalend door de onderaardse gangen reis je onder begeleiding van deskundige gidsen terug in de tijd
-
Sporen in het landschap
Sporen in het landschap
Leerlingen onderzoeken wat archeologische vondsten zeggen over vroeger. Ze zien de sporen van een archeologische opgraving en moeten zelf aan de slag om te ontdekken uit welke tijd de sporen zijn.
Verdieping bij het thema
-
Nederland in de Romeinse tijd
Nederland in de Romeinse tijd
Van ruwweg 50 voor Chr. tot 450 na Chr. maakten onze streken onderdeel uit van het Romeinse Rijk. De aanwezigheid van de Romeinen brengt culturele en sociale veranderingen in het Nederlandse gebied. Wat is de invloed van de Romeinse aanwezigheid en de rol van het gebied dat nu Nederland is?
-
Het Romeinse Rijk
Het Romeinse Rijk
Het verhaal van het Romeinse Rijk beslaat meer dan 2.200 jaar. Het begint klein, maar neemt al snel grootse vormen aan. Maak kennis met deze geschiedenis in het themadossier over het Romeinse Rijk.
-
Vrouwen in de Romeinse tijd
Vrouwen in de Romeinse tijd
Vrouwen speelden een belangrijke rol in de Romeinse samenleving maar blijven vaak onderbelicht. In het themadossier over vrouwen in de Romeinse tijd ontdek je dat de geschiedenis van Nederland in de Romeinse tijd de geschiedenis van mannen én vrouwen is.
Tips bij het thema - Filmpjes, boeken, websites, afbeeldingen en meer
-
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
In de collectiezoeker van het Rijksmuseum van Oudheden vind je ruim 19.000 voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Welkom bij de Romeinen
Welkom bij de Romeinen
In de komische talkshow Welkom bij de Romeinen ontvangt Dorine Goudsmit beroemde gasten uit de tijd van de Romeinen. Ze zijn al eeuwen dood, maar voor Dorine maken ze graag een uitzondering.
-
Rijksmuseum van Oudheden
Rijksmuseum van Oudheden
In het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, kun je allerlei schatten uit de Romeinse tijd bewonderen. Kom ze zelf bekijken en leer zo meer over de Romeinen en de Romeinse tijd!
-
De slavenring
De slavenring
De zeventienjarige Folkrad groeit op als zoon van het stamhoofd van de Cananefaten in het Rijnland, dat voor een deel door de Romeinen is bezet. Het is de bedoeling dat Folkrad eens zijn vader zal opvolgen, maar de goden beschikken anders.
-
Valkhof Museum
Valkhof Museum
Nijmegen is de oudste Romeinse plaats in Nederland. Logisch dus dat hier veel Romeinse spullen zijn opgegraven en teruggevonden, zoals een ruiterhelm en allerlei sieraden. Al deze schatten kun je bewonderen in Museum het Valkhof.
-
Aanval op het fort
Aanval op het fort
Als in 174 na Chr. het uiterste noorden van het Romeinse Rijk wordt geplunderd door een Germaanse stam, besluiten de Germaanse Freija en haar Romeinse vriend Marcus dat te gaan melden bij de Romeinse machthebbers.
-
De Hludana-steen
De Hludana-steen
Eeuwenlang stond het gebied van de Friezen onder invloed van het machtige Romeinse Rijk. Archeologische vondsten, zoals de Hludana-steen, wijzen erop dat de invloed van de Romeinen op het leven en de cultuur van de Friezen groot was.
-
Het Houten Zwaard
Het Houten Zwaard
In de film Het Houten Zwaard volg je het leven van een jonge Bataafse gevangene die wordt opgeleid tot gladiator om te vechten in de arena's van Noviomagus (Nijmegen) en Vetera (Xanten) aan de noordgrens van het Romeinse rijk.
-
Allard Pierson Museum
Allard Pierson Museum
In het Allard Pierson Museum in Amsterdam ontdek je de grootsheid van het Romeinse Rijk. Van Egypte tot aan de Rijn in Nederland, overal zijn Romeinse sporen terug te vinden.
-
Het Forum - Belangrijk voor de Romeinen
Het Forum - Belangrijk voor de Romeinen
Het Forum was in het oude Rome hèt centrale plein.
-
Het einde van het Romeinse Rijk
Het einde van het Romeinse Rijk
In het jaar 476 komt er een einde aan het Romeinse Rijk. Hoe is dat gekomen? Daar hebben de Romeinen verschillende verklaringen voor!
-
Hoe is Rome ontstaan?
Hoe is Rome ontstaan?
Volgens de Romeinse legende worden de broers Romulus en Remus grootgebracht door wolven. Daarna stichten ze de stad Rome. Alleen de naamgeving van de stad is nog even een dingetje.
-
Romeinen in Gelderland
Romeinen in Gelderland
De Romeinen hebben zichtbaar hun sporen achtergelaten in Gelderland. Maak kennis met een onverwacht rijk verleden.
-
Online mini-college: Romeinen in Nederland | Aflevering 4
Online mini-college: Romeinen in Nederland | Aflevering 4
In dit vierde en laatste college staat het familieleven langs de Romeinse grens centraal. Wie denkt dat langs de Rijn alleen soldaten in forten woonden, heeft het mis. Ook de gezinnen van de soldaten woonden in de forten en de dorpjes eromheen.
-
De Romeinse Limes in Nederland
De Romeinse Limes in Nederland
Dit boekje biedt een antwoord op de vraag: wat is die Limes nu eigenlijk? Dat gebeurt aan de hand van onderwerpen als forten, wegen, de vicus, steden, het legioen, godsdienst, rivieren en kanalen.