Malden - Heumensoord
Het Heumensoord staat met een dikke stip op de Romeinse kaart dankzij de hier gevonden militaire wachtpost. De wachtpost lag aan de belangrijke Romeinse ‘snelweg’ van Tongeren via Maastricht naar Nijmegen. Hoewel deze weg al dateert uit het begin van de eerste eeuw, stamt de wachtpost waarschijnlijk pas uit het eind van de derde eeuw. Eerder was ook niet nodig, want daarvoor was het twee eeuwen lang vrede. De bouw van de wachtpost zal te maken hebben met invallen van de Franken. In de vierde eeuw is de wachtpost nog een of twee keer herbouwd, tot deze rond 380 door brand werd verwoest.
De opgraving van 1931-1932 was ouderwets handwerk. (Rijksmuseum van Oudheden)
Opgravingsplattegrond uit 1933. (Bron: Holwerda 1933)
De beroemde archeoloog Jan Hendrik Holwerda, directeur van het RMO, leidde de eerste opgraving van de wachtpost in 1931-1932. Hij legde een militaire versterking bloot met een houten palissade van 18 x 18 meter. Daarbinnen stonden enkele gebouwtjes en (waarschijnlijk) een grote toren in het midden – de eigenlijke wachttoren. Er omheen lagen twee grachten, de binnenste van 24 x 24 meter en de buitenste van 38 x 38 meter. Of deze twee grachten uit dezelfde periode of verschillende periodes stammen, is onduidelijk. De plek van de wachtpost en de grachten zijn overigens weer zichtbaar gemaakt.
De wachtpost lag aan de Romeinse snelweg die bekend is van de Peutingerkaart. Deze weg liep in een bijna kaarsrechte lijn van de Maas bij Mook naar het Valkhof in Nijmegen. De wachtpost lag precies halverwege. Vanaf de naar schatting acht meter hoge wachttoren kon je zowel het castellum in Cuijk als het castellum van Nijmegen zien liggen. De weg zelf is ook teruggevonden: deze was zes meter breed met greppels aan weerszijden. Opmerkelijk is dat de Romeinen deze belangrijke weg geen kunstmatige verharding van steen of grind hebben gegeven. Kennelijk was de bodem hier al stevig genoeg.
Op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) is de Romeinse weg door het Heumensoord nog goed te zien. (Bron: ahn.arcgisonline.nl, bewerking RomeinenNU)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Holwerda, J., 1933. ‘Romeinsch Miniatuur-Castellum in Heumensoord.’ In: OMROL XIV, 10-25
- Meulen, B. van der, 2017. The Late Roman limes revisited. The changing function of the Roman army in the Dutch river/coastal area (AD 260-406/7). Scriptie UvA, Amsterdam.
Audio
Meer Rijk van Nijmegen
-
Berg en Dal - Holdeurn
Berg en Dal - Holdeurn
Om aan de enorme behoefte aan baksteen te voldoen, bouwden de Romeinen grote steenovens, zoals hier op de Holdeurn. Voor de bouw van de ovens en het bakken van de stenen werden militairen ingezet van de nabijgelegen legioenplaats in Nijmegen.
-
Overasselt - Villa
Overasselt - Villa
In het begin van de 20e eeuw vond een boer bij het rooien van zijn bos enig Romeins muurwerk en bouwpuin. In 1930 volgde een kleine opgraving door het RMO. Men ontdekte de sporen van drie gebouwen.
-
Millingen aan de Rijn - Kerk
Millingen aan de Rijn - Kerk
Eeuwenlang zat er een Romeinse altaarsteen ingemetseld in de kerk van Millingen aan de Rijn. Uit de tekst blijkt dat het altaar is opgericht door Mucronia Marcia ter ere van haar overleden dochter Rufia Materna.
-
Millingen aan de Rijn - Lange Paal
Millingen aan de Rijn - Lange Paal
In de eerste helft van de 19e eeuw had Millingen te kampen met aanhoudende wateroverlast, waarop men besloot om de Rijndijk te verhogen en te verzwaren. In de zomer van 1846 kwamen er bij de werkzaamheden allemaal Romeinse spullen tevoorschijn.
-
Millingen aan de Rijn - Eversberg
Millingen aan de Rijn - Eversberg
De Eversberg vormt al jarenlang een mysterie. In vroeger tijden werd verteld dat het hier spookte. Regelmatig kwamen er oudheden boven de grond. In 1885 besloot het Museum van Oudheden uit Leiden om er een kleine opgraving te doen.
-
Millingen aan de Rijn - Zeelandsestraat
Millingen aan de Rijn - Zeelandsestraat
De meeste en mooiste Millingse vondsten stammen uit de oudheidkundige collectie van de familie Arntz. Deze familie kreeg rond 1890 boerderij Vruchtenoord in bezit. De familie legde een fraaie collectie Romeinse voorwerpen aan.
-
Beek - De Geest
Beek - De Geest
Op de noordelijke rand van de stuwwal in Beek en Ubbergen stonden in de Romeinse tijd waarschijnlijk verschillende villa’s. Slechts op één van die plekken is een villa ook aangetoond door archeologisch onderzoek, en wel op het terrein van De Geest.
-
Groesbeek - Klein Amerika
Groesbeek - Klein Amerika
Klein Amerika bij Groesbeek heeft vooral bekendheid gekregen als belangrijkste landingsplaats van paratroopers tijdens operatie Market Garden. Maar het hooggelegen gebied staat ook bol van de archeologie, van steentijd tot de Romeinse tijd.
-
Groesbeek - Hüsenhoff
Groesbeek - Hüsenhoff
Ter hoogte van de nieuwe wijk Hüsenhoff lag in de ijzertijd een groot grafveld, maar de omgeving lijkt in de late ijzertijd verlaten. Eind 2e eeuw werd het terrein opnieuw in gebruik genomen.
-
Groesbeek - Spoorlaan
Groesbeek - Spoorlaan
Midden in Groesbeek legden archeologen in 2008 een flink grafveld bloot uit de ijzertijd en de Romeinse tijd. Hoewel slechts een gedeelte kon worden opgegraven, vond men toch 24 graven uit de periode 50-350.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
Waalkade 83
6511 XR Nijmegen
