Cultuur en religie
Lesmodule - Achtergrondinformatie
De komst van de Romeinen bracht grote veranderingen op allerlei gebieden. Ook in de cultuur. De nieuwe machthebbers hebben de bevolking nooit verplicht om de cultuur uit Rome over te nemen. De bevolking was tamelijk vrij om te kiezen wat ze wilde gebruiken, en wat niet. Zo ontstonden er overal in het Romeinse Rijk allerlei mixen van ‘klassieke’ Romeins cultuur en plaatselijke gebruiken.
De bevolking maakte kennis met allerlei producten die ze nog niet kenden, zoals soorten groenten en fruit, mooi aardewerk, glas en sieraden. Producten kwamen van over de hele wereld. De mensen in Nederland dronken wijn uit Frankrijk, gebruikten olijfolie uit Spanje en zelfs ook peper uit India. Dat kon omdat de Romeinen zulke goede wegen hadden en omdat het veilig was om te reizen en handelen binnen het Romeinse Rijk.
Glasblazen konden de Romeinen al als de beste.
Julius Caesar schreef een verslag van de oorlogen die hij voerde. Daarin schreef hij ook over de Kelten en de Germanen. Op de foto zie je een 9e eeuwse versie van dit verslag. Dit ‘boek’ ligt in Amsterdam en is zo kwetsbaar dat het helaas maar af en toe te zien is.
Romeinen waren ook heel goed in bouwen en zorgden ervoor dat bewoners met burgerrecht werden beschermd door een wet. Veel van wat de Romeinen brachten, gebruiken we nu nog steeds. En ook heel belangrijk: ze brachten het schrift naar Nederland, want dat kenden ze hier nog niet. Voor het eerst werd er iets opgeschreven over ons land en wie hier woonden.
De Romeinen noemden de bewoners ten noorden van de Romeinse rijn ‘Germanen’ en ten zuiden van de Rijn ‘Kelten’. Dat verschil vonden de Romeinen wel zo makkelijk. Maar de volkeren die in die tijd hier woonden, hadden een beetje van allebei. Dus het onderscheid dat de Romeinen maakten, klopt niet helemaal.
De Romeinen kenden veel verschillende goden. Ze waren heel tolerant tegenover andere godsdiensten. Zolang je ook maar de keizer vereerde, want dat was voor hen ook een soort god. Soms werden Romeinse goden en lokale goden aan elkaar gekoppeld, zoals de Romeinse god Hercules en de Keltische god Magusanus. De Romeinen bouwden daar ook tempels voor, zoals in Elst.
Altaar gewijd aan Hercules Magusanus, de Romeins-Bataafse god. Zo’n altaar bestaat uit een uitgebeitelde tekst en soms ook uitgebeitelde afbeelding van de god.
Lessuggestie
-
EEN WERELD VOL GODEN
EEN WERELD VOL GODEN
De Romeinen, Kelten en Germanen vereerden vele goden. Leerlingen maken in deze opdrachten kennis met een aantal goden uit de Romeinse tijd door het bij elkaar zoeken van eigenschappen, attributen en namen. Ook gaan ze aan de slag met het verbeelden van een van de goden.
Lesduur: circa 1 lesuur
Doelgroep: basisonderwijs groep (6)-7-8
Lesaanbod bij het thema - Van aanbieders in heel Nederland
-
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
In deze digitale les wordt duidelijk hoe de Romeinse Limes tot stand is gekomen. Ook geeft het een eerste indruk van de Romeinse samenleving als multiculturele samenleving, waarin mensen leefden die uit alle windstreken afkomstig waren.
-
Romeinen in de klas
Romeinen in de klas
Het museum en de Romeinen komen naar jouw school toe. Met een lading vol indrukwekkende replica’s worden de leerlingen ondergedompeld in de Romeinse tijd in Brabant. Ze maken kennis met de goden die toen aanbeden werden.
-
Terug naar de Romeinen
Terug naar de Romeinen
In de museumles 'Terug naar de Romeinen' maken de leerlingen van groep 5 kennis met de vroegste geschiedenis van hun eigen woonplaats. De kinderen komen van alles te weten over Forum Hadriani en ze ontdekken waarom dit zo'n belangrijke plek was.
-
Romeinse leskist
Romeinse leskist
Door de Romeinse leskist in de klas te halen maken leerlingen op een praktische manier kennis met het Romeinse leven. De leskist is gevuld met Romeinse replica's die passen bij diverse thema's zoals het Romeinse leger, eten en drinken, de Romeinse vrouw.
-
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Door middel van een leskist met tal van Romeinse objecten voor in de klas en een bezoek aan Museum Ceuclum, maken leerlingen kennis met de geschiedenis van Cuijk in de Romeinse tijd.
-
Corbvlo in de klas
Corbvlo in de klas
Met het programma "Corbvlo in de klas" maken leerlingen tijdens een gastles of lezing van een Centurio en eventueel ook een Romeinse vrouw kennis met allerlei aspecten van het Romeinse leven.
-
Romeinen in Elst
Romeinen in Elst
In Elst leefden tweeduizend jaar geleden Romeinen tussen de Bataven. Onder de vloer van de Grote Kerk in Elst zijn twee Romeinse tempels gevonden. Tijdens deze les leren de leerlingen het verhaal van de Romeinen en Bataven in Elst.
-
Museumles Romeinen in je eigen tuin
Museumles Romeinen in je eigen tuin
Pak je koffers maar alvast in: tijdens deze leuke museumles reizen de leerlingen namelijk door het Romeinse landschap en ontdekken ze alles over het leven in deze regio: 2000 jaar geleden.
-
Mini museumles ‘Fashionistas van Coriovallum: Amaka’s stylingtips’
Mini museumles ‘Fashionistas van Coriovallum: Amaka’s stylingtips’
De mini museumles ‘Fashionistas van Coriovallum: Amaka’s stylingtips’ gaat over kleding, verzorging en uiterlijk in de Romeinse tijd. Amaka is cosmeta, schoonheidsspecialiste, in het badhuis van Coriovallum (Heerlen).
-
Romeinen in je achtertuin?!
Romeinen in je achtertuin?!
Romeinen in je eigen achtertuin? Jazeker! Wist jij dat de Romeinen ook in Zuid-Limburg hebben geleefd? Dat er honderden zo niet duizenden potten gebakken werden in Coriovallum? Of dat er een belangrijke Romeinse weg dwars door Romeins Zuid-Limburg liep.
-
Ontdek de geheimen van castellum Fectio
Ontdek de geheimen van castellum Fectio
In het educatieve programma 'Ontdek de geheimen van castellum Fectio' ontdekken leerlingen van alles over het dagelijks leven van de Romeinen op castellum Fectio.
-
Ontdek de Romeinse collectie
Ontdek de Romeinse collectie
Onze ervaren rondleiders nemen uw leerlingen mee naar de belangrijkste en mooiste voorwerpen uit de collectie. Het bezoek wordt afgestemd op het niveau van de klas.
-
Interactieve rondleiding Romeinen
Interactieve rondleiding Romeinen
Zo’n tweeduizend jaar geleden vormde de Rijn de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Tijdens deze interactieve rondleiding ontdekken leerlingen meer over het leven langs de grensrivier in die tijd, maar ook op andere plekken in dat enorme rijk.
-
Digitale kijkwijzer – ‘het Verhaal van Coriovallum’
Digitale kijkwijzer – ‘het Verhaal van Coriovallum’
Ontdek het Thermenmuseum met de digitale kijkwijzer van Kunst uit het vuistje! Met deze kijkwijzer maken je leerlingen kennis met het Romeinse badhuis van Coriovallum en de nieuwe expositie waarin je een reis maakt door Romeins Zuid-Limburg.
-
Rondleiding Museum Romeinse Katakomben
Rondleiding Museum Romeinse Katakomben
Beleef het verborgen Rome in een ondergronds labyrint. Een bezoek aan Museum Romeinse Katakomben is een fascinerende en onvergetelijke belevenis. Dwalend door de onderaardse gangen reis je onder begeleiding van deskundige gidsen terug in de tijd
Verdieping bij het thema
-
Artikel | 100% Romeins
Artikel | 100% Romeins
Germanen versus Romeinen, barbaren versus bezetters. Als we de oude schoolboeken mogen geloven, was Romeins Nederland verdeeld in twee kampen. In werkelijkheid lagen de zaken een stukje complexer. Bataven, Cananefaten, Italianen en Spanjaarden leefden zij aan zij. En ze waren allemaal op de één of andere manier ‘Romeins’.
-
Filmpje | Gallo-Romeinse tempel
Filmpje | Gallo-Romeinse tempel
De plaats waar de Grote Kerk in Elst staat, is eeuwenlang een heilige plek geweest. Vóór de komst van de Romeinen lag hier een Bataafse cultusplaats in de openlucht. Spannende geschiedenis maakte er een filmpje over.
-
Essay | De Romeinen bestaan niet!
Essay | De Romeinen bestaan niet!
Hoe Romeins waren de Romeinen zelf eigenlijk? De Romeinse cultuur wordt in de geschiedbeoefening hoog aangeschreven: met hun bestuurlijke, organisatorische, juridische en technologische verworvenheden zouden ze het fundament voor onze westerse beschaving hebben gelegd. De vanzelfsprekendheid van dit uitgangspunt staat echter haaks op de onduidelijkheid over de vraag over wie we het eigenlijk hebben.
Tips bij het thema - Filmpjes, boeken, websites, afbeeldingen en meer
-
Online Romeinse spellen
Online Romeinse spellen
Online speerwerpen, ballista schieten en meer interactieve spellen en opdrachten.
-
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
In de collectiezoeker van het Rijksmuseum van Oudheden vind je ruim 19.000 voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je hele mooie voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je heel veel pagina’s met informatie over de Romeinse tijd aan de hand van de voorwerpen uit de collectie.
-
Museum Het Pakhuis
Museum Het Pakhuis
De Romeinen waren in Ermelo! Bezoek de tentoonstelling 'Oog in oog met de Romeinen'. Volg een opleiding tot legionair, schuif aan bij een Romeinse kookles en ontdek van alles over de sporen die 5000 soldaten op de hei in Ermelo achterlieten.
-
Daar komen de Romeinen
Daar komen de Romeinen
In dit boek vind je informatie over het dagelijks leven van onder andere de Friezen, Manapiers, Kaninefaten en Eburonen. Bij de tekst staan getekende briefjes, recepten, ‘weet-je-weetjes´, quizzen, ‘krantenberichten´ en kaarten.
-
Het bloed van de verraders
Het bloed van de verraders
Julius is een jonge Bataaf, de zoon van een hogepriesteres. Zij heeft hem verteld dat zijn vader een god is. Deze gedachte maakt hem natuurlijk zeer trots. Hij gaat op zoek naar de geschiedenis van zijn familie en zijn volk.
-
Romeinen.info
Romeinen.info
Op de website van Romeinen.info vind je bij Jeugd allerlei leuke en interessante informatie over de geschiedenis van de Romeinen en de Romeinse tijd in Nederland. Handig voor je werkstuk bijvoorbeeld!
-
Tempel-Kerkmuseum
Tempel-Kerkmuseum
Onder de vloer van de Grote Kerk in Elst bevinden zich de resten van twee Romeinse tempels uit de eerste eeuw na Christus. De tweede tempel is de grootste in zijn soort ten noorden van de Alpen.
-
Het Lage Huis
Het Lage Huis
Een spannende queeste doorheen de Lage Landen ... 2000 jaar geleden. Edzel wordt op een nacht wakker geschud. Het dorp staat in brand en de bewoners moeten vluchten. Dan begint een gevaarlijke kanotocht langs vriend en vijand.
-
Jaya en het orakel
Jaya en het orakel
Jaya en haar vriend Tim reizen vanut het jaar 2026 terug naar het begin van onze jaartelling. Tim valt in Romeinse handen en Jaya leert via een zieneres veel over de Friese en Germaanse cultuur.
-
Een meesterlijk plan: de Friese opstand tegen de Romeinen
Een meesterlijk plan: de Friese opstand tegen de Romeinen
Ongeveer 2050 jaar geleden kwamen de Romeinen vanuit Italië naar Nederland. Zij probeerden de baas te spelen over het gebied ten noorden van de rivieren. Ze dreigden met hun wapens en eisten belasting van de Friezen. Die kwamen in opstand.
-
Museum Romeinse Katakomben
Museum Romeinse Katakomben
Een bezoek aan Museum Romeinse Katakomben is een onvergetelijke belevenis. Dwalend door de onderaardse gangen neemt de gids je mee naar het Rome uit het vroege Christendom van de derde en vierde eeuw.
-
Huis van Hilde
Huis van Hilde
Het Huis van Hilde in Castricum is een archeologiecentrum van de provincie Noord-Holland. In het Huis van Hilde vind je ook tal van archeologische vondsten uit de Romeinse tijd. Neem er zelf eens een kijkje!
-
De geluksbrenger
De geluksbrenger
Op een terp, vlak bij de zee, woonden de mensen rustig bij elkaar. Totdat de Romeinen kwamen, met hun grote leger... Drie schrijvers vertellen wat er tussen het jaar 0 en 1500 gebeurde in het Friese dorp Oldehoveterp.