Empel
In 1986 vond een amateurarcheoloog bij Empel allerlei vondsten die er op wezen dat hier in de Romeinse tijd iets belangrijks had gestaan. Dat leidde tot een professionele opgraving in 1989-1991. De archeologen legden de resten bloot van een Gallo-Romeinse tempel, met een centraal heiligdom (cella) van 12 x 12 meter en een omgang van 19 x 21 meter. Het heiligdom werd afgesloten door een ommuring van ca. 50 x 50 meter. Op het terrein van zijn honderden offergaven gevonden, waar onder 250 fibula’s en 600 Keltische munten. De vondsten maakten duidelijk dat de plek ook al in de ijzertijd heeft gediend als heiligdom.
Opgraving in 1989 met fundering van de tempelmuren. (Bron: Stichting Tempel van Empel, foto M. Ydo)
Bronzen plaatje van Iulius Genialis, gevonden in Empel. (Erfgoed ’s-Hertogenbosch)
Andere opvallende vondsten zijn een gave ruiterhelm, gedateerd rond 200, en een bronzen plaatje met inscriptie, gewijd aan Hercules Magusanus. Deze inscriptie draagt de naam van Iulius Genialis, veteraan van het Tiende Legioen uit Nijmegen.
Ook is er een bronzen beeldje van Hercules gevonden. Destijds concludeerden archeologen dat de tempel speciaal aan Hercules Magusanus was gewijd, maar dat wordt tegenwoordig sterk betwijfeld: er zijn namelijk ook aanwijzingen voor de verering van andere goden. In zijn algemeenheid moeten we tempels zien als multireligieuze centra, waarin iedereen zijn of haar godheid kon aanbidden.
Beeldje van Hercules (Magusanus). (Noordbrabants Museum)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Roymans, N., and T. Derks, 1994. De tempel van Empel: een Hercules-Heiligdom in het woongebied van de Bataven. Den Bosch.
- Jonkergouw, E., 2019. Roman Religion in Germania Inferior: A case study of the temple of Empel. Masterscriptie Universiteit Leiden.
Websites
Meer plaatsen in Noord-Brabant
-
Cuijk
Cuijk
Cuijk ligt zeer strategisch aan een binnenbocht van de Maas. Vlak bij deze plek stak de belangrijke Romeinse ‘snelweg’ van Nijmegen naar Maastricht en Tongeren de rivier over.
-
Kessel
Kessel
Eind jaren ‘60 startte men bij de plaatsen Kessel en Lith met ontgrondingen voor grind- en zandwinning. Dankzij het werk van amateurarcheologen konden daarbij tienduizenden vondsten worden gered.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Oudheidkundig Streekmuseum Alphen Noord-Brabant
Oudheidkundig Streekmuseum Alphen Noord-Brabant
Baarleseweg 15
5131 BA Alphen
