Winsum
De terp Bruggeburen in Winsum speelde in het begin van de jaartelling een belangrijke rol in het contact tussen de Romeinen en Friezen. Lange tijd dacht men dat de Romeinen hier een fort hadden gebouwd, maar daarvoor zijn er te weinig puur militaire vondsten gedaan, zoals uitrustingstukken. Wel vond men talloze munten en (amfoor)scherven. Winsum lijkt daarom meer op een logistiek steunpunt voor de vlootcampagnes van Drusus en Tiberius naar de mondingen van de Eems, Weser en Elbe.
Een vergelijkbaar steunpunt is Bentumersiel (D) in het Chaukische gebied. Ook vanuit Winsum belasting zijn geïnd: de Friezen betaalden die in natura, in de vorm van koeienhuiden. Wellicht weten we ook de Romeinse naam van Winsum. Een schrijftablet uit het naburige Tolsum vermeldt namelijk de naam Giricaemium, wat heel goed zou kunnen slaan op Winsum. De nederzetting is bewoond gebleven tot en met de derde eeuw.
Enkele vondsten uit Winsum, van linksboven naar rechtsonder: drie halzen van amforen, ijzeren haarspit, ploegijzer, bronzen handvat met paardenkopjes en een sleutel met hondenkop. Bron: Boeles 1951, bewerkt.
Locatie van de totaal afgegraven terp Bruggeburen. Ten noorden daarvan staat nog een restje van de kerkterp. Bron: Galestin 2001/2002, bewerkt.
De terp is al eind 19e eeuw grotendeels commercieel afgegraven om de grond te hergebruiken. Daarbij kwam onder andere een schatvondst tevoorschijn van zilveren en gouden vaatwerk – wat redelijk uitzonderlijk is, want de Friezen hadden niet zoveel op met edelmetaal. De schatvondst is overigens grotendeels verloren gegaan. Andere aansprekende vondsten zijn een muntschat van 22 zilveren denariën (slotmunt uit 253), een bronzen kom met versierd handvat en een bronzen sleutel met zwijnskop. Een professionele opgraving door het Groninger Instituut voor Archeologie in 1997 leverde veel meer gedetailleerde informatie, zoals honderden scherven van vroeg-Romeinse amforen uit Zuid-Gallië en Zuid-Spanje.
Bronnen en verwijzingen
Websites
Literatuur
- Boeles, P., 1951. Friesland tot de elfde eeuw. Zijn vóór- en vroege geschiedenis. Den Haag.
- Galestin, M., 1999/2000. ‘Winsum-Bruggeburen, first report on the excavation. An early Roman outpost among the Frisians? Part one: The Roman coins.’ In: Palaeohistoria 41/42, pp. 225-235.
- Galestin, M., 2001/2002. ‘Winsum-Bruggeburen, second report on the excavation. The Roman pottery.’ In: Palaeohistoria 43/44, pp. 435-467.
- Galestin, M., 2001/2002. ‘Winsum-Bruggeburen, third report on the excavation. Bronze and other Roman finds.’ In: Palaeohistoria 43/44, pp. 469-482.
- Gerrets, D., 2010. Op de grens van land en water. Dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd. Groningen.
Meer plaatsen in Friesland
-
Wijnaldum
Wijnaldum
De site Wijnaldum bestaat uit zes naast elkaar liggende terpen op een oost-west lopende verhoging in het landschap, een zogeheten kwelderwal.
-
Tolsum
Tolsum
Amper zes kilometer van Winsum, in Tolsum, is begin 20e eeuw een schrijfplankje gevonden met daarop de tekst van een contract.
-
Beetgum
Beetgum
Het Friese plaatsje Beetgum geniet bekendheid door de hier gevonden geloftesteen voor de Germaanse godin Hludana.
