Wijster
Drenthe kende in de Romeinse tijd minder bewoning dan het aangrenzende Friese terpengebied, maar leeg was het zeker niet. Eén van de grootste nederzettingen lag in Wijster, dat bekendheid kreeg door opgravingen in de 20e eeuw en de uitwerking daarvan in het proefschrift van de Groningse archeoloog Wim van Es (1967). Wijster kwam daarmee in één klap op de archeologische kaart te staan. Wijster werd ook de naamgever van het hier gevonden type boerderij uit de laat-Romeinse tijd, als ook een bronzen type Germaanse haarnaald.
Door nieuwe kennis zijn de bevindingen van Van Es wat genuanceerd, maar Wijster blijft een intrigerende nederzetting die van de late ijzertijd tot de vroege middeleeuwen bewoond bleef. Vanaf de 2e eeuw beleefde de nederzetting een spectaculaire groei van een enkele boerderij tot een flink dorp met 15-20 boerderijen. Wat opvalt is de planmatige, rechthoekige verkaveling. Aan het einde van de vierde eeuw begon het aantal bewoners sterk af te nemen, maar de nederzetting zou nog enkele eeuwen blijven bestaan.
Een van de zeldzame opgravingsfoto’s.
Impressie van Wijster in zijn grootste omvang. Volgens nieuwe inzichten stonden er iets minder boerderijen tegelijkertijd. Tekening: Bob Brobbel.
Inventaris van graf 116, met veel militaire voorwerpen en een Romeins muntje. Bron: Van Es 1967.
Archeologen vonden in de 4e-eeuwse nederzetting een uitzonderlijk groot perceel met een aparte woning zonder stalgedeelte, waarschijnlijk het huis van een ‘chief’ of dorpshoofd. Dat past goed in het beeld van een algemene ontwikkeling: de meeste ijzertijdnederzettingen begonnen met evenwaardige bewoners, gelijksoortige boerderijen en gemeenschappelijke grond, maar in de loop der eeuwen ontwikkelde zich een bestuurlijke elite met meer macht en privébezit.
Tot welk volk we de bewoners moeten rekenen, weten we niet: vanuit Romeinse bronnen zouden dat Ampsivaren of Chamaven kunnen zijn. Wijster had waarschijnlijk goede banden met de Romeinen, getuige de Romeinse vondsten. Het lag ook heel strategisch op een kruispunt van noord-zuid en oost-west routes. In de laat-Romeinse tijd dienden bewoners van Wijster als foederati in het Romeinse leger, zo leert ons een 5e-eeuws graf van een militair met uitrustingstukken en een muntje onder de tong – een typisch Romeins gebruik.
Bronnen en verwijzingen
Websites
Literatuur
- Es, W. van, 1967. Wijster, a native village beyond the Imperial Frontier, 150-425 AD. Groningen.
- Velde, H. van der, 2011. Wonen in een grensland. Een langetermijngeschiedenis van het Oost-Nederlandse cultuurlandschap (500 v.Chr.-1300 na Chr.). Amersfoort
- Evers, R., 2005. ‘Romeins goud in Beilen’. In: Tijdschrift Historische Vereniging Gemeente Beilen 21, nr. 1, 1-9
- Artikel in tijdschrift van Historische Kring Gemeente Beilen
Meer plaatsen
-
Yde
Yde
Het Drentse dorp Yde kent internationale faam door het hier gevonden lijk van een jonge vrouw.
-
Beilen
Beilen
De vondst van de goudschat van Beilen op 31 maart 1955 kwam bijna letterlijk uit de lucht vallen: twee arbeiders vonden hem in een lading zand die nodig was voor de aanleg van de tuin van de ambachtsschool.
