NWO-beurs archeologisch onderzoek Romeinen aan de Rijnmond

foto ADC ArcheoProjecten

Het archeologieproject ‘Romeinen aan de Rijnmond’ is geselecteerd voor subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het NWO-programma Archeologische vondsten van (inter)nationaal belang financiert wetenschappelijk verdiepend onderzoek naar recente archeologische vondsten in Nederland.

‘Romeinen aan de Rijnmond’ richt zich op de in 2020 ontdekte archeologische site in Valkenburg (ZH). Daar is onder het bewind van keizer Caligula (37-41 n.Chr.) een gigantisch legerkamp van zo’n 20 hectare gebouwd. Maar hoe zag dit kamp er precies uit? En hoe was de wijdere omgeving ingericht? Om deze vragen te kunnen beantwoorden, gaat het onderzoeksteam van ‘Romeinen aan de Rijnmond’ dit najaar aan de slag.

Het project zal worden uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Utrecht (Saskia Stevens), Vos Archeo (Wouter Vos), het Rijksmuseum van Oudheden (Jasper de Bruin), en ADC ArcheoProjecten (Edwin Blom, Lourens van der Feijst, Roderick Geert, Bram Jansen). Ook de Universiteit van Edinburgh, de gemeente Katwijk en de provincie Zuid-Holland zijn betrokken.

Het legioenskamp bij Valkenburg

De Romeinen gebruikten de Rijn als een soort beveiligde watersnelweg voor Rijnlandse bevoorrading richting de Noordzee. Op verschillende plekken langs de rivier stonden forten, zoals bij het hedendaagse Alphen, Woerden en Vleuten. Het legioenskamp bij de Rijnmond sloot deze muur van verdedigingswerken af. Er bestaat een kans dat het legerkamp bij Valkenburg een rol heeft gespeeld bij de Romeinse verovering van Engeland. Deze overwinning stamt namelijk uit 43 n.Chr., even na de opbouw van het fort bij de Rijnmond.

In historisch perspectief

De recent opgegraven resten van het legioenskamp beslaan ongeveer de helft van de totale oppervlakte van het kamp en worden op dit moment archeologisch uitgewerkt. De andere helft is al opgegraven in de jaren 1985-1988, maar nooit als kamp herkend of gepubliceerd. Met de nieuwe inzichten gaat dat alsnog gebeuren. Bovendien kan het legioenskamp nu voor het eerst in verband worden gebracht met andere militaire versterkingen in Valkenburg, zoals het kleine fort in het centrum, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog is opgegraven, en het terrein van De Woerd, waar eveneens een verdedigingswerk wordt vermoed. Dankzij ‘Romeinen aan de Rijnmond’ kunnen we straks het gehele strategische landschap van de Valkenburgse Rijnmond in historisch perspectief plaatsen en het geopolitieke belang van deze regio in Vroeg-Romeins Nederland analyseren.

Totstandkoming van de limes

Het archeologieproject ‘Romeinen aan de Rijnmond’ sluit aan bij het al lopende NWA-project ‘Constructing the Limes’ (2021-2026). Het nieuwe project geeft niet alleen de kans deze unieke archeologische vondst bij Valkenburg verder uit te werken, maar ook om inzicht te krijgen in de totstandkoming van de Limes.