Beleef het zelf...Thuis! | Een digitale reis langs de Limes tijdens de Online Romeinenweek

Het is zover! De eerste online editie van de Romeinenweek is in volle gang. Het programma staat vol met vele verschillende online activiteiten, verspreid door het hele land.

Normaal zou ik de activiteiten fysiek bezoeken, maar dit jaar is dat helaas niet mogelijk. Mijn Romeinenweek collega Darinka gaf mij de tip om een digitale reis te doen, wat ik een superleuk idee vond. Ik dacht: “Laten we het dit jaar dan eens anders doen!”.

Deze week neem ik je daarom in mijn blog mee op een digitale reis langs de Neder-Germaanse Limes tijdens de Online Romeinenweek en vertel ik je meer over 10 locaties met leuke online activiteiten die ik tegenkom!

Locatie 1 | Romeinse activiteiten in Nijmegen.

Deze digitale tocht begin ik stroomopwaarts, waar de rivier Rijn bij het Gelderse Spijk Nederland binnenkomt. We varen de rivier voor een deel af en wijken iets van de Limesroute af om te stoppen bij onze eerste activiteit in de grootste Romeinse stad van Nederland: Het Romeinse menu van Historisch kookatelier eet!verleden in Nijmegen. Elke dag tijdens de Online Romeinenweek biedt eet!verleden een heerlijk Romeins recept aan, gebaseerd op ingrediënten en recepten van toentertijd. Bijvoorbeeld uit het kookmanuscript “De Re Coquinaria”, het enige ‘kookboek’ dat is overgeleverd uit de Romeinse tijd, geschreven door Marcus Gavius Apicus. Ik probeerde eerder deze week een van deze recepten uit! Wil je zien hoe dat ging? Check dan deze video! Naast de heerlijke recepten van eet!verleden pakt Museum het Valkhof ook uit met verschillende leuke video’s over bijzondere Romeinse voorwerpen die in het museum tentoongesteld liggen. Zo kan je bijvoorbeeld ook een videotour volgen door het museum!

De zoete Romeinse gehaktballetjes, een recept van historisch kookatelier eet!verleden - © eet!verleden

Interessante locaties onderweg | De Tempels van Elst en castellum Meinerswijk.

We reizen vanaf Ulpia Noviomagus, de Romeinse naam van Nijmegen, naar het Noorden. Op deze route komen we langs het Romeinse castellum van Meinerswijk en de grote kerk van Elst. In de Romeinse tijd stond op de plaats van deze laatstgenoemde een grote Gallo-Romeinse tempel. Ben je benieuwd naar welke goden hier vereerd werd? Lees dan mijn vorige blog hier!

Castellum Meinerswijk, aan de zuidelijke Rijnoever in de uiterwaarden bij Arnhem, is een bijzondere plek. Zover bekend is dit het enige archeologisch aangetoonde Romeinse fort in de provincie Gelderland. Op de plek waar het Principia stond, het hoofdkwartier van de legerleiding, zijn met grote stalen kooien die gevuld zij met bouwmateriaal de contouren van dit gebouw aangegeven in het landschap.

De Gallo-Romeinse tempel van Elst - © Tempel | Kerkmuseum Elst

Locatie 2 | Verhalen van Gelderland in de Romeinse tijd.

Nog iets naar het noorden Arnhem naar onze tweede activiteit: “De Romeinse tijd in Gelderland” van erfgoedplatform mijnGelderland. Op de website staan allemaal mooie en interessante verhalen over de Romeinse tijd in Gelderland. Van uiterst bijzondere archeologische opgravingen tot verhalen over verdwenen forten en villa’s. Een van de verhalen die ik las ging over de villa van Klepperheide in Druten. Het villacomplex werd in de jaren zeventig aangetroffen en bestond onder meer uit kamers met mozaïeken vloeren, een zuilengalerij en een badhuis opgetrokken uit steen. Daarnaast werden vele losse vondsten aangetroffen, zoals sieraden, stukken van spiegels en grote aantallen scherven van aardewerk.

Castellum Meinerswijk bij Arnhem.

Locatie 3 | Romeinse soldaten ten noorden van de limes!

We zetten de reis voort en stoppen ter hoogte van de Veluwe. Hier wijken we weer even van de Limesroute af richting het noorden, naar Ermelo. Ermelo is een plaats met een sterk, maar eveneens vrij onbekend Romeins verleden. Nabij Ermelo zijn de archeologische resten aangetroffen van een Romeins marskamp, een tijdelijk legerkamp bestaande uit tenten en omringt door een aarden wal. Dit is zover bekend het enige exemplaar in Nederland. Ermelo is best wel trots op haar Romeinse geschiedenis en dat is tijdens de Romeinenweek ook goed te merken. Museum het pakhuis In Ermelo deelt tijdens de Online Romeinenweek vele video’s over dit interessante verleden! Zo kan je in meerdere video’s luisteren naar de verhalen van een Romeinse soldaat of volg je een videotour door het Romeinse verleden van de plaats en omstreken.

Het Romeinse marskamp bij Ermelo - © Wouter Hinrichs

Interessante locaties onderweg | Romeinen in de Betuwe

Terug naar het zuiden! Bij Wageningen reizen we digitaal weer verder over de Rijn, richting het Westen. We komen langs plaatsen als Kesteren, Maurik en Rijswijk. Dit zijn plekken waar vele Romeinse vondsten zijn gedaan in de afgelopen decennia. Denk bijvoorbeeld aan het zwaard dat bij de opening van de Romeinenweek 2019 werd onthuld of de gouden muntschat van Lieden. Bij het Gelderse Maurik is daarnaast een sterk vermoeden dat hier een castellum, een Romeins fort, gestaan moet hebben! Dit vermoeden is er vanwege veel archeologische vondsten, zoals Romeins bouwmateriaal, die boven water kwamen uit de Maurikse waard.

De bekende 'TOT HIER' letters bij Rijswijk, Gelderland.

Locatie 4 & 5 | Het Romeinse verleden van Houten en Utrecht.

Onze volgende stop is de provincie Utrecht. Ook hier is tijdens de Online Romeinenweek ontzettend veel te doen. Utrecht kent een rijke Romeinse geschiedenis en dat is dan ook goed tijdens de Online Romeinenweek terug te zien. Zo heeft de archeologische werkgroep “Leen de Keizer” uit Houten een verhaal over de Thracische helm beschikbaar gesteld. Deze bijzondere helm werd aangetroffen in de jaren zeventig nabij het Romeinse castellum ‘Fectio’, ten noorden van Houten. Sprekende over castellum Fectio: in het thuisactiviteitenpakket van Romeinen.nl vind je een mooie kleurplaat van het fort in de Romeinse tijd, gemaakt door Mikko Kriek!

De kleurplaat van Castellum Fectio - © Mikko Kriek

Als we ietsjes verder naar het noorden gaan zijn we in hartje Utrecht en staan we bij de domtoren op de grens van het Romeinse rijk. Hier vinden we DOMunder, een interactieve historische attractie over de geschiedenis van Utrecht door de eeuwen heen. Omdat je DOMunder niet kan bezoeken op het moment, hebben zij een leuke online quiz georganiseerd waar je je kennis over de Romeinen kan testen! Ben jij een echte Romeinenkenner?

Ben je meer een lezer? Dan is Utrecht Altijd misschien meer iets voor jou. Op dit erfgoedplatform lees je vele interessante verhalen over de archeologie en geschiedenis van de provincie in de Romeinse tijd.

Als we iets meer naar het Westen gaan, vinden we aan de rand van Utrecht Castellum Hoge Woerd, een toplocatie aan de Neder-Germaanse Limes. Hier is een modern museum compleet nagebouwd in de stijl van een Romeins castellum. Het museum beschikt over een uitgebreide collectie Romeinse vondsten met als topstuk een compleet Romeins schip: ‘De Meern 1’. Tijdens de Online Romeinenweek kan je meerdere vlogs bekijken die het museum heeft gemaakt in de serie ‘Castellum in tijden van Corona’ en vertellen ze je meer over de collectie, de Romeinse tijd en nog vele andere onderwerpen!

Het Romeinen Festival in Castellum Hoge Woerd, De Meern (Utrecht)

Locatie 6 | Bodegraven: de reconstructie van een Romeins barak.

We zijn nu in Zuid-Holland en stoppen even bij de Romeinse tuin Hortus Populus. Hier is normaal niet alleen een tuin te bezoeken, maar sinds kort ook de reconstructie van een Romeins barak! Stichting Duurzaam Bodegraven-Reeuwijk biedt, omdat een bezoekje brengen niet mogelijk is, het verhaal van het bouwproces aan. Dit verhaal wordt vertelt door de architect zelf!

De bouw van het Romeinse barak in Bodegraven - © Stichting Duurzaam Bodegraven-Reeuwijk / Hortus Populus

Locatie 7 | Albaniana: Alphen aan den Rijn.

We reizen via Zwammerdam, de plaats waar de wereldberoemde ‘Zwammerdamschepen’ zijn gevonden, door naar Alphen aan den Rijn, wat in de Romeinse tijd Albaniana heette. Over het leven van de Romeinse soldaten in Alphen is een online tentoonstelling gemaakt door Archeologiehuis Zuid-Holland! Leer meer over Romeinse wapens en kom te weten wat soldaten eigenlijk allemaal moesten doen in het fort.

De Romeinse soldaat bij Alphen aan den Rijn.

Locatie 8 | Romeinse vondsten en tentoonstellingen in Leiden.

We komen nu aan in Leiden, ook een stad met een rijke Romeinse geschiedenis. Hier is een van de grootste archeologische collecties van Romeinse objecten uit Nederland te bezichtigen in het Rijksmuseum van Oudheden. Door de coronacrisis is het museum helaas niet open, maar wees niet getreurd, hier hebben ze een oplossing voor gevonden. Tijdens de Online Romeinenweek biedt het RMO verschillende video’s aan en nemen ze je mee achter de schermen van het museum. Zo kon ik een kijkje nemen in het depot en volgde ik een online rondleiding door de nieuwe aankomende tentoonstelling: ‘Romeinen langs de Rijn’!

Jasper de Bruin, conservator bij het Rijksmuseum van Oudheden, vertelt meer over vondsten uit het depot - © Rijksmuseum van Oudheden

Interessante locaties onderweg | Katwijk aan zee

In de verte is de Noordzee te zien. We zijn nu in Katwijk aan zee, het eindpunt van de Neder-Germaanse limes in Nederland. Ergens op de bodem van de zee liggen hier de resten van het Romeinse fort ‘Brittenburg’, een mysterieuze plek. Veel over het fort weten we helaas niet en specialisten hebben nooit (vele) resten aangetroffen. Toch weten we vrijwel zeker dat het fort hier gelegen moet hebben door verschillende tekeningen uit de 16^e eeuw. Op deze tekeningen is de Hollandse kust te zien met daarop een fundament van een fort aangegeven op het strand. De weergegeven fundamenten hebben veel overeenkomsten met de Romeinse architectuur van andere bekende forten in Nederland en daarbuiten.

Een historische afbeelding met daarop de resten van het fort 'Brittenburg' weergegeven.

Locatie 9 | ‘De oude wereld’ op Goeree-Overflakkee.

Digitaal varen we de Noordzee op en zakken we af langs de Hollandse kust richting Goeree-Overflakkee. Hier is in de Online Romeinenweek een zeer spannend project van start gegaan genaamd: ‘zoek mee naar de oude wereld: Romeinen op Goeree-Overflakkee’. Naast het zoeken van een ‘mythische Romeinse stad’ heeft het project als doel mensen bewuster en enthousiast te maken voor de lokale Romeinse geschiedenis!

De campagne poster voor het project

Locatie 10 | Altaren op de zeebodem.

Figuurlijk varen we de Noordzee af en zijn we bij Colijnsplaat in Zeeland alweer aangekomen bij de laatste activiteit locatie van onze digitale reis. Hier, vlakbij Colijnsplaat op het water van de Oosterschelde, werden in 1970 vele altaren gevonden van de Inheems-Romeinse godin Nehalennia. Het Zeeuws Museum in Middelburg en Zeeuwse Ankers bieden elk tijdens deze editie verschillende video’s en artikelen aan over deze relatief onbekende geschiedenis. Bekijk eveneens de presentatie van Stichting Maritime Art & Design, die momenteel de voorbereidingen treffen om het Romeinse schip "CAUDICARIA" te reconstrueren!

Een van de Nehalennia altaren - © Rijksmuseum van Oudheden

Ik hoop dat je een beetje hebt genoten van deze digitale reis langs de Neder-Germaanse Limes met 10 Online Romeinenweek locaties. In deze tocht kwamen een hoop activiteiten aan bod, maar er zijn nog vele andere leuke onlineactiviteiten in de rest van Nederland! Bekijk het hele aanbod op www.romeinenweek.nl en geniet ervan dit laatste weekend!