Ezinge
Ezinge behoort tot de best opgegraven terpen – in Groningen ‘wierden’ genoemd – van Nederland. Dat komt vooral door de inzet van de Groningse archeoloog Albert Egges van Giffen die hier tussen 1923 en 1934 onderzoek deed. Ezinge bleek continu bewoond van de ijzertijd tot nu. Wat begon als een verzameling individuele huisterpen, groeide in al die eeuwen uit tot een aaneengesloten dorpswierde met een uitzonderlijke grootte van 16 hectare en een hoogte van 5,5 meter.
In totaal is driekwart commercieel afgegraven, waarvan 2 hectare archeologisch onderzocht. Omdat vlechtwanden en palen van oude woningen gedeeltelijk bewaard bleven, kon Van Giffen 80 woningen uit de ijzertijd en Romeinse tijd reconstrueren. Het maakte voor het eerst duidelijk hoe huizen er in die periode uitzagen: geen schamele hutjes zoals Romeinse schrijvers suggereerden, maar grote, drieschepige woonstalhuizen, waar bewoners aan de ene kant woonden en het vee aan de andere kant – met plek voor soms wel 50 koeien.
Tijdens de opgraving bleken nog flink wat houten wanden van oude boerderijen overeind te staan. Bron: RUG.
Verschillende teruggevonden wielen maken duidelijk dat Ezinge goed bereikbaar was over land. Bron: RUG.
De wetenschappelijke uitwerking van de opgraving liet lang op zich wachten – pas in 2014 verscheen een overzichtswerk, onder leiding van de Vereniging voor Terpenonderzoek en de Rijksuniversiteit Groningen. Het leverde duizenden vondsten op. De vondst van 6 of 7 houten schijfwielen en 9 spaakwielen maken duidelijk dat Ezinge ook landverbindingen moet hebben gehad. Uit de Romeinse tijd stammen 172 terra sigillata, waarvan de overgrote meerderheid echter is hergebruikt als hanger, netverzwaarder, speelsteentjes en amulet. Het wijst erop dat de contacten tussen plaatselijke bewoners en Romeinen veelal indirect verliepen.
Of de bewoners tot de Friezen of Chauken behoorden, is een nog niet opgeloste kwestie. Het kerngebied van de Chauken lag ten oosten van de Eems, maar de aardewerkvondsten laten zien dat er in de Romeinse tijd al uitwisselingen waren. Het lijkt erop dat Friezen en Chauken vreedzaam naast en misschien wel met elkaar leefden.
De wierde in Ezinge is niet helemaal afgegraven: de historische, metershoge kern met daarop de 12e-eeuwse kerk staat er nog steeds en is te bezoeken.
De wierde van Ezinge nu: een klein stukje staat nog overeind.
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Nieuwhof, A. (red.), 2014. En dan in hun geheel. De vondsten uit de opgravingen in de wierde Ezinge (= Jaarverslagen van de Vereniging voor Terpenonderzoek 96), Groningen.
- Nieuwhof, A. & T. Volkers, 2015. ‘Luxe servies? Terra sigillata ten noorden van de limes.’ In: Archeobrief 19, nr.1, pp. 26-32.
- Nieuwhof, A., 2017. ‘Het imago van de Chauken: Plunderende zeerovers of ondernemende terpbewoners?’ In: Archeologie in Nederland 1, nr.2, pp. 26-33.
Video
