Xanten
Rond het jaar 100 verleende keizer Marcus Ulpius Traianus het stadsrecht aan de hoofdstad van het Cugernische district, waardoor het voortaan Colonia Ulpia Traiana ging heten. Xanten groeide uit tot een florerende stad met een ommuurd oppervlak van 73 hectare en zo’n tienduizend inwoners, na Keulen de grootste stad aan de Neder-Germaanse limes. Zo bezien is het de grote broer van Romeins Nijmegen [link]. Een paar kilometer naar het oosten lag een legerkamp voor twee legioenen, dat bekend staat als Vetera I. Nadat dit kamp tijdens de Bataafse Opstand in vlammen opging, kreeg het een opvolger aan de Rijnoever, Vetera II.
De verschillende Romeinse locaties in en rond Xanten, met links de stad Colonia Ulpia Traiana en rechts de twee legioenplaatsen (Vetera). (Ziegelbrenner, via Wikimedia Commons)
Deelreconstructie van de Hafentempel in het APX in Xanten. (RomeinenNU)
Wat Xanten vooral zo bijzonder maakt, is dat we er zoveel over weten. Na de Romeinse tijd is het terrein nauwelijks bebouwd, waardoor archeologen in fasen een groot deel konden opgraven (en daar nog steeds mee bezig zijn). Dat bood letterlijk en figuurlijk ook ruimte om gedeelten van de stad op een wetenschappelijke manier te visualiseren, waardoor het park uitgroeide tot het grootste Romeinse openluchtmuseum ter wereld. Bezoekers krijgen een goede indruk van het amfitheater (met een toenmalige capaciteit van 15.000 toeschouwers), de ommuring met torens en poortgebouw, een klassieke tempel en een groot complex van openbare badgebouwen.
Rond 275 werd de stad door Franken verwoest en grotendeels verlaten. Enige jaren daarna, waarschijnlijk nog voor 300, bouwden de Romeinen de negen middelste insulae (woonblokken) om tot een compacte vesting, in de schriftelijke bronnen bekend als Tricensimae. Daarbij maakte men gebruik van het overvloedig aanwezige bouwmateriaal in de ruïnestad. De muur was 3,5 meter dik en telde 44 halfronde torens. In de eerste helft van de vijfde eeuw raakte het fort buiten gebruik. De huidige, middeleeuwse plaats Xanten dankt haar bestaan volgens de overlevering aan een ontkiemend heiligdom boven het graf van de christelijke martelaar Victor in het voormalige Romeinse grafveld.
Doorkijkje door de Burginatium-poort. (RomeinenNU)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Müller, M., H.-J. Schalles & N. Zieling (red.), 2008. Colonia Ulpia Traiana. Xanten und sein Umland in römischer Zeit. Mainz.
- Heijden, P. van der, 2020. Romeinen langs Rijn en Noordzee. De limes in Nederland. Utrecht.
Meer plaatsen in Duitsland
-
Elterberg
Elterberg
Nog in de 19e eeuw dachten wetenschappers dat op deze bijzonder strategische plek ooit een Romeins fort heeft gestaan. Inderdaad is er wel wat Romeins materiaal gevonden, maar van een fort is geen spoor te bekennen.
-
Kalkar
Kalkar
Al eeuwenlang duiken talloze Romeinse vondsten op in de omgeving van Altkalkar. Zo deed de latere conservator van het Museum van Oudheden in Leiden, Leonard Janssen, hier al rond 1845 uitgebreid opgravingen.
-
Rindern
Rindern
Rindern heeft regionale faam verworven door een bijzondere Romeinse altaarsteen, gewijd aan Mars Camulus. Deze heeft in de katholieke St. Willibrordkerk een nieuw leven gekregen als altaar.
-
Till
Till
In 2008 ontdekten archeologen met behulp van geomagnetisch onderzoek op het perceel Steincheshof in de buurt van Till een tot dan toe onbekend limesfort.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Archäologische Zone - Römisches Praetorium
Archäologische Zone - Römisches Praetorium
Archäeologische Zone - Römisches Praetorium
Kleine Budengasse 1
50667 Keulen -
Museum Roemervilla
Museum Roemervilla
Museum Roemervilla (Bad Neuenahr-Ahrweiler)
Am Silberberg 1
Bad Neuenahr-Ahrweiler -
Römisches Museum Remagen
Römisches Museum Remagen
Römisches Museum Remagen
Kirchstraße 9
53424 Remagen -
Via Romana Fietsroute vanuit Nijmegen
Via Romana Fietsroute vanuit Nijmegen
Waalkade 8384
6511 XR Nijmegen
