Je ziet het misschien wel vaak langskomen: ‘de Romeinen hebben veel invloed gehad op de vorming van het tegenwoordige Europa en nog steeds zijn de gevolgen hiervan te zien binnen onze hedendaagse wereld’. Ik heb het zelf ook al enkele keren in mijn blogs genoemd. Je vraagt je misschien nu wel af ‘welke dingen van vandaag de dag zijn dan Romeins?’. Vandaag probeer ik met enkele voorbeelden die vraag te beantwoorden. Deze week presenteer ik je een nieuw lijstje:

Vier ‘Romeinse invloeden’ die we terugzien in het Nederland van vandaag.

__________________________________________________________________________

Een bronzen plaat met een keizerlijke inscriptie, geschreven in het Latijn | _{© Rijksmuseum van Oudheden} 

I: Het Latijnse alfabet

Laat ik meteen beginnen met de meest voor de hand liggende invloed van de Romeinen op de wereld van vandaag: het Latijnse alfabet. Als de Romeinen er niet geweest waren, zouden we hoogstwaarschijnlijk hier in Nederland de letters die je nu leest niet gebruikt hebben. Hoewel er verschillende alfabetten zijn in de wereld, wordt het Latijnse alfabet veruit het meeste gebruikt.

Het Latijnse alfabet ontstond grofweg in de 8^e eeuw voor Christus en kwam voort uit het Griekse en Etruskische alfabet met invloeden van het Fenicische en Semitische alfabet. Toen de Romeinen in de eeuwen die volgden een groot deel van Europa veroverden, namen zij hun taal en cultuur met zich mee. Hoewel het moderne Nederlands zijn oorsprong kent in de Germaanse taalfamilie, is het Latijnse alfabet en schrift overgenomen na de introductie van het Christendom in de vroege middeleeuwen. De taal van de kerk in deze tijdsperiode, zowel in spraak als schrift, was Latijn. Pas in de 16^e eeuw, de tijd van Maarten Luther en kerkhervorming, werden Latijnse kerkelijke geschriften vertaald naar wat men lokaal sprak, bijvoorbeeld de voorgangers van het moderne Duits of Nederlands.

Naast het gebruik van het Latijnse alfabet zijn er veel woorden die als leenwoordzijn opgenomen in het Nederlands die een Latijns/Romeinse oorsprong hebben. Denk hier bijvoorbeeld aan de woorden villa, letter, fundament, drama, keizer, peren, forum, provincie en wijn.

 

__________________________________________________________________________

De Eerste Kamer der Staten-Generaal van Nederland | _{© Hans Kouwenhoven / Eerste Kamer der Staten-Generaal}

II: De Eerste Kamer

Een ander belangrijk element binnen Nederland met een Romeinse oorsprong is de Eerste Kamer der Staten-Generaal. De Eerste Kamer staat ook wel bekend als de senaat, en was in de tijd van de Romeinse Republiek de bestuurlijke macht van de natie. De groep bestond uit oudere, rijke mannen die gezamenlijk vergaderden over alle aspecten die speelden in de Romeinse Republiek. Ze stuurden het Romeinse leger aan, beheerden de schatkist en namen wetten aan. Toen Augustus aantrad als eerste keizer van het Romeinse Rijk, verloor de senaat van Rome de titel van ‘staatshoofd’, maar bleef een zeer belangrijk en machtig bestuursorgaan.

Een reconstructie tekening van een debat in de Senaat van Rome

Hoewel de werkwijze van de senaat van Rome niet te vergelijken is met de tegenwoordige Eerste Kamer, zijn er nog steeds enkele titels en taken die in het tegenwoordige Nederland ook gelden. Zo heten leden van de Eerste Kamer net zoals in Rome ‘senators’ en controleren en nemen zij de wetten aan die worden opgesteld door de Tweede Kamer.

 

__________________________________________________________________________

Het Neo-Classisistische provinciehuis van Noord-Holland | _{© ANP / Algemeen Dagblad}

III: Architectuur

Wellicht een ander voor de hand liggend voorbeeld van Romeinse kenmerken in de wereld van tegenwoordig is goed terug te zien in de architectuur. Sinds de Renaissance in de 15^e eeuw na Christus zijn veel invloeden uit de klassieke oudheid terug te vinden in ons straatbeeld. Tijdens de Renaissance, wat in het Frans ‘wedergeboorte’ betekent, maakte de sombere stijl van de middeleeuwen plaats voor een ‘herleving van de klassieke oudheid’. Van kerken tot stadhuizen en van villa’s tot paleizen: in Nederland zijn veel Romeinse architectonische kenmerken terug te vinden.

In Nederland zijn een paar mooie en bekende voorbeelden van gebouwen waar duidelijke Romeinse kenmerken in terug te vinden zijn. Kijk onder meer het provinciehuis van Noord-Holland, het stadhuis van Groningen en het concertgebouw in Amsterdam.

 

__________________________________________________________________________

Een typische Nederlandse snackbar | _{© Takeaway, Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0}

IV: De snackbar

Oké, dit voorbeeld is misschien in bepaalde opzichten wat vergezocht, maar er zijn zeker overeenkomsten te vinden tussen de Romeinse tijd en nu. Het is een algemeen gegeven dat Nederlanders gek zijn op de snackbar: in elke winkelstraat en op elk station vind je wel een Smullers, een Febo of de wereldberoemde automatiek of trekmuur. Hoewel de Febo natuurlijk helemaal niet Romeins is of er zo uitziet, is dit icoon toch niet zo’n Nederlands concept als we denken. In de Romeinse tijd was men namelijk ook al gek op ‘fastfood’. Dit haalden de Romeinen bij hun eigen snackbar, die zij zelf een thermopolium noemden. Bij een thermopolium, die net zoals hedendaagse snackbars vaak op een kruising gevestigd waren, konden Romeinen kant-en-klare gerechten kopen. In Pompeii zijn enkele thermopolia goed bewaard gebleven die je een goede indruk geven hoe deze ‘Romeinse Snackbars’ eruitgezien moeten hebben. In Nederland is tot op heden helaas nog geen intact thermopolium teruggevonden.

Een reconstructietekening van een Romeinse 'snackbar': een thermopolium | _{© Joelle G}

 

Naast de vier voorbeelden die ik in deze blog heb genoemd, zijn er nog vele andere Romeinse kenmerken terug te vinden in de tegenwoordige wereld. Wil je meer voorbeelden zien in een volgend blog of wil je graag je eigen bevindingen delen? Laat een reactie achter op onze sociale media!